દિવાળી પર્વ

દિવાળીનો તહેવાર વાક્ બારસથી શરુ થાય અને જ્ઞાનપંચમી સુધી કહેવાય,
અધુનિક જમાનામાં આગળીના ટેરવે નુતન વર્ષાભિનંદન થાય, રંગોળી મુકાય
ટેકનોલોજીથી દુનિયા નાની થઈ રહી છે. જોજનો દૂરથી સંદેસા પલકારામાં અસંખ્ય
લોકોને મળી જાય છે.ફાયદા ઘણા છે.પરંતુ નવી પેઢીઆપણા તહેવારનો જે ઉત્સાહ
ઉમંગ આપણે નાનપણમાં માણૅલો તેનાથી વંચિત રહેશે. હું દિવાળી પર્વ વિશે કાવ્ય લખવાને
બદલે આડી વાત પર ચડી ગઈ. કાવ્ય.

વાક્ બારસ દિને વન્દુ મા સરસ્વતિ તને
તુજ કૃપા દૃષ્ટિ મુજ પર રહે
કટુ વચન કદી જિહ્વા ન બોલે
દેવ ધન્વન્તરિને વિનવું
સ્વાસ્થયનો સાથ રહે
મન મારું શુધ્ધ વિચારે વિહરે
મિત્રતા સહુ સાથ રહે
આધ્યાત્મિકતા ઉરમાં વશે
દ્રઢ નિશ્ચયિ કાળી ચૌદશે બનુ
કંકાશ કકળાટ દૂર રહે
દિવાળીએ દિવા પ્રગટે
અજ્ઞાન અંધકાર કરી દૂર
ઉજાશ જ્ઞાનનો નિરંતર રહે
ફૂલછડીના રંગબેરંગી ફૂલ જરે
ઇચ્છું સહુના જીવન રંગીન બને
નૂતન વર્ષાભિનંદન નવા વર્ષે
સગા સંબંધીને ભેટુ પ્રેમે
ભાઇબીજે ભાઇ-બેનના સ્નેહ વધે
ત્રીજ ચોથ સહુ સાથે હળીઍ મળીએ
જ્ઞાન પંચમીઍ શુભ લાભ સૌને મળૅ
સારા પુષ્તક વાંચન કરી જ્ઞાન વધે

ગરબો

 

નવ નવ રાતના નોરતા
મા ગરબે રમવા આવોને
મા તું ભક્તિ શક્તિ સ્વરૂપ
મા તારા ભક્તો કરે પુકાર
અંબા રમવા આવોને
તુજ અષ્ટ ભુજાએ
ધરી શસ્ત્રોનો શણગાર
કરવા કોરોનાનો સંહાર
કરીદે ભક્તોને ભયમુક્ત
જગદંબા રમવા આવોને
જય જય ભવાની દુર્ગે
શિવા મંગલરૂપ
તુજ મહિમા અમિત અનુપ
જય જગદંબે ચંડિકા
ભીડભંજની રમવા આવોને
સુણી ભક્તોની પુકાર
 મા અંબા રમવા આવોને

 

 

 

શ્રાવણ માસ

  આ મહિનો શિવ શક્તિની સાધનાનો મહિનો, આ વર્ષે શ્રાવણ મહિનો સોમવારથી શરુ થયો અને સોમવારે સમાપ્ત થશે, આ મહિનામાં આપણા કેટલા બધા વ્રત અને તહેવાર આવે. 
આપણા શાસ્ત્ર અનુસાર સોમવાર એ ચન્દ્રનો વાર ગણાય છે તે દિવસ ચન્દ્રમૌલી (ચન્દ્રને શિશ પર ધારણ કરનાર શિવનો વાર) તેથી શ્રાવણી સોમવારનું વ્રત ગુજરાતની ઘણી શ્રદ્ધાળુ બહેનો અને ભાઈઓ કરે છે.
તેથી મન હ્રદયમાં શાંતિ મળે તે માન્યતાને આધારે આ વ્રત પ્રચલીત હશે તેવું હું માનું છું.
શ્રાવણ સુદ એકાદશી જે પવિત્રા એકાદશી મનાય છે તે દિવસને પુત્રદા એકાદશી પણ કહેવાય છે આ વ્રત કરવાથી નિસંતાન દંપત્તીને ઉત્તમ ગુણવાળા સંતાનની પ્રાપ્તી થાય છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની અર્ચના તથા વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામનું પઠન  કરવાથી જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં સફળતા પ્રાપ્ત થાય છે. આ દિવસે વિષ્ણુ ભગવાનને પવિત્રાની માળા પહેરાવી આરાધના કરાય છે. 
શ્રાવણ વદચોથ ગુજરાતમાં બોળ ચોથ કહૅવાય છે આ દિવસે બેનો ગાયની પૂજા કરે છે અને ઘવનો ખીચડો ખાયને વ્રત કરે છે. વદ પાચમ નાગપંચમી કહેવાય છે આ દિવસે ઘરના પુરુષ નાગ દેવતાની પૂજા કરે છે દૂધ અને કુલેર જે બાજરીના લોટમાં ઘી ગોળ નાખી બનાવાય છે તે નાગદેવતાને ધરાવે છે ત્યાર બાદ ફક્ત કુલેરનું ભોજન કરે છે. આ વ્રત કરવાથી નાગ કદી કુટુંબના કોઈ પણ સભ્યને દંસ દેતો નથી એવી માન્યતા છે. ત્યારબાદ રાંધણ છઠ્ઠ તે દિવસે શ્રી કૃષ્ણના મોટાભાઈ બલરામનો જન્મ બિવસ આ દિવસે બહેનો બીજા દિવસે જમી શકાય તેવી રસોય બનાવે છે ખાસ તો થેપલા સુખડી સેવ અને કંટૉળાનું શાક. બીજે દિવસે શીતળા સાતમ આ દિવસે બહેનો સિતળા માની પૂજા કરે છે અને એકવાર ઠંડુ ભોજન કરે છે, આ વ્રત ખાસ નાના બાળકોની માતા કરે છે આ વ્રત કરવાથી બાળકની ઓરી અછબડા અને શીતળાની બીમારીથી રક્ષણ મળે છે. જોકે હવે શીતળાની બિમારી રસી ફરજિયાત થવાથી દુનિયાભરમાંથી નાબુદ થઈ ગય છે.
    હવે જન્માષ્ટમી આજે છે. આજે કૃષ્ણજ્ન્મ મહોતસ્વ બધા મંદિરોમાં ઉજવાસે. કૃષ્ણ જન્મ મધરાતે અંધારી રાત્રીએ શા માટૅ! રાત્રીના સમયે ધોધમાર વર્ષામાં જેલના દ્વારપાળ પોઢી ગયા અને વસુદેવના પગની સાંકળો ખુલ્લી ગઈ અને તેઓ બાળકૃષ્ણને છાબડીમાં માથા પર મુકી જમુના નદી પાર કરી ગોકુળ નંદ-જસોદાના ઘેર મુકી તેની પુત્રીને છાબડીમાં મુકી પાછા આવી ગયા.કૃષ્ણ જન્મ દિને રોહિણી નક્ષત્ર હતું બુધવાર હતૉ. બધા ગ્રહો નક્ષત્રો શાંત હતા. નદી ખળખળ વહી રહી હતી રાત્રીના સમયે પણ સરોવરમાં કમળ ખીલી રહ્યા હતા, વનમાં વૃક્ષોની હારમાળા રંગબેરંગી ફૂલોથી શોભતી હતી, પંખીઓ ટહુકો અને ભ્રમરો હર્ષનાદ કરતા હતા, શીતળ મંદ સુગંધિત વાયુ સ્પર્શસુખ આપી રહ્યો હતો, અને સ્વર્ગના દેવતાઓના વાજિંત્રો આપમેળે વાગી રહ્યા હતા, યમુનાજી પ્રેમાનંદમાં તરબોળ એમના આનંદાશ્રુ એટલા વહ્યા કે પૂર આવ્યા કૃષ્ણના ચરણ સ્પર્શ કરવા કૃષ્ણએ પગનો અંગુઠો છાબડીની બહાર કાઢ્યો યમુનાજીએ સ્પર્શ કર્યો તુરત પૂર ઓસરવા લાગ્યા. અને વાસુદેવ નંદ યસોદાને ઘેર કૃષ્ણને મુકી આવ્યા.
નંદ ઘેર આનંદ ભયો, જ્ય કનૈયા લાલકી, હાથી ઘોડા પાલખીના હર્ષનાદ સાથે નંદબાબાએ સહુ ગામવાસીઓને ભેટ, સાધુ સંતોને દાન આપ્યા.
 શ્રાવણ મહિનાનો મહિમા જાણ્યો નાની કવિતા સાથે લેખ પૂરો કરું છું. 

 

                  મોર મુગટ મુરલીધર શોભે
                  હાસ્ય સદા મુખ પર સોહે
                 મહા રાક્ષસોને હણ્યા તમે
                 નાથ્યો કાળી નાગને
                 રાહ જોઈ રહ્યા સહુ અમે 
                 કારમો કોરોના રાક્ષસ
                 દુનિયાભરમાં વર્તાવે કેર
                 પધારો બચાવો માનવ જાત
                 ફરી કરીએ હર્ષનાદ
                 જય કનૈયા લાલકી
                 હાથી ઘોડા પાલખી.
અસ્તુ.
ડો ઇન્દુબહેન શાહ                  

 

 

જિંદગી (અછાંદસ) કવિતા

જિંદગી ભ્રમણાની ફૂલદાની
ઈન્દ્રિયોથી થાય પ્રેરીત 
નિત નવિન રંગો ભરતી રહે
હરે ફરે ભ્રમણા સુખદાયિની
રંગ ઊતરે વાસ્તવિકતા 
દુઃખ દાયિની બની જાય
નદીના જળ ખળખળ વહે 
મધુર મીઠા જળ પીને સંતોસાય
મળે સાગરને બને ખારી
રોકવા ખારાસ જળાસયો બંધાય 
બને ડેમ ઉપયોગી ખેતરો લહેરાય
વિજળી ઉત્પાદને પ્રકાશ ફેલાય
જો સંયમ રૂપી બંધ બંધાય
ઈન્દ્રિયોનો શક્તિ પ્રવાહ રોકાય
ઘેર ઘેર સહકાર શાંતિ સ્થપાય
જિંદગી સહુની સફળ થઈ જાય
ડો ઈન્દુબેન શાહ

૮/૧૨/૨૧

 

હતી ત્યાંની ત્યાં (વાર્તા)

       ઘણા વખતે અચાનક ડો .કામિનીએ ડો.હિરાણીને પાર્કમાં જોઇ, તેણીની સાથે મેડીકલ કોલેજમાં હતી, અને રેસિડન્સી પણ બન્નેએ સાથે જ કરેલ હિરાણીના લગ્ન નાની ઉમરમાં થયેલ કોલેજમાં હતીને તેણી બે દીકરીઓની મા થઈ ગયેલ.ચાર વર્ષ કોલેજમાં હતા ત્યારે હિરાણી કદી કોલેજની કોઈ પ્રવૃતિમાં ભાગ નહી લેતી કદી પિકનીકમાં પણ નહી આવે, કામિની નાનપણથી કુતુહલ સ્વભાવની તેણીને પૂછે કેમ તું નથી આવતી ? જવાબ હંમેશા એક, મારી બન્ને દીકરીઓ મોટી થશે પછી તેમની સાથે ફરીશ.
કામિનીની કુતુહલ વૃત્તિ વધારે જાગે બોલે હસબંડને અને દીકરીઓને લઈને આવ, 
હિરાણીનો જવાબ મારા હસબંડે બીજા લગ્ન કરેલ છે, તેને દીકરો જોઇતો હતો, મારે ત્રીજુ બાળક મારું ભણવાનું અને રેસિડન્સી પૂરી થાય પછી જ કરવાનો વિચાર મે મારા પતિને જણાવ્યો તેનાથી રાહ જોઈ શકાઇ નહી. મને ચાર વખત તલાક બોલી છોડી દીધી.
તે વખતે ઈન્ડીયામાં આ રિવાજ મુસલમાન કોમ્યુનિટીમાં બહુ પ્રચલીત હતો..  
કામિનીએ તુરત તેને ઑળખી તેની પાસે ગઈ હલો ડો હિરાણી હાવ આર યુ? આર યુ અલોન ?
 ડો ઈરાનીઃ યસ એસ યુસવલ આઇ એમ અલોન,
કામિનીઃ યોર ડૉટર્સ ડીડ નોટ કમ?
ડો ઈરાનીઃ કામિની મારી બન્ને પોરીના લગન થઈ ગ્યા છે બન્ને તેના વર સાથે દર વર્ષે વેકેસન લે છે અને ફરવા જાય છે મને પૂ્છતા નથી,
કામિનીના મુખ પર હાસ્ય અરે વાહ તને તો ગુજરાતી આવડી ગયું!
“હા, મને ખબર છે તું જાણવા આતુર છે કોની પાસે ગુજરાતી શીખી તું પૂછે તે પહેલા કહી દઉ, મારા ઘણા સમયથી એક ગુજરાતી દર્દી છે ,તે મારી સાથે હંમેશા ગુજરાતીમાં જ વાત કરે છે, શરુઆતમાં તેમની સાથે તેમનો દીકરો આવતો, પણ થોડા સમયથી તેઓ એકલાજ આવે છે, મને સમજાતું હતુ પણ બોલવામાં સંકોજ થતો તેઓએ મને ગુજરાતી બોલતી પણ કરી દીધી. બસ કામિની હું જાઉ છું.
“શું ઉતાવળ છે ! તારી ઘેર કોણ રાહ જુએ છૅ? 
ઈરાનીઃ મારા દર્દી હજુ હું રિટાયર્ડ નથી થઈ, 
કામિનીના મનમાં વિચાર આવ્યો, આજ-કાલના બાળકો કેટલા સ્વાર્થી છે! હિરાણીએ પોતાની નાની ઉમરના બધા મોજ-શોખ છોડી બન્ને દીકરીઓને એકલે હાથે મોટી કરી એ આશાએ કે દીકરીઓ મોટી થશે ત્યારે તેઓની સાથે ફરશે! વિચારના વમળમાં પાર્કની બેન્ચ પર બેઠી ત્યાં તેની દીકરી જોગીંગ કરી આવી  મમ્મી ચાલ પપ્પા ઘેર રાહ જોતા હશે.
કામિની ઉભી થતા મનમાં બોલી
‘હિરાણી તો હતી ત્યાંની ત્યાં!’

 

 

પિતાની યાદ

                                             

 

ફાધર્સ ડે જુન મહિનામાં જ શા માટે ? તેની પાછળ દંત કથા છે.૧૯૦૬ના જુન મહિનામાં વેસ્ટ વર્જિનિયામાં આવેલ ખાણમાં  એક દુર્ઘટના થયેલ તેમાં સેકડો કામદારોની જાન હાની થઈ તેઑના બાળકોને માટે જુન મહિનાના ત્રીજા રવિવારને ફાથર્સ ડે તરિકે મનાવવાનું નક્કી થયું. આખા દેશમાં ફાધર્સ ડે ની ઉજવણી ૧૯૭૨થી થઈ. પિતાની યાદ માત્ર ફાધર્સ ડેના દિવસે જ આવે ?  ના પિતાની યાદ તો હૈયામાં હર હંમેશ હોય જ છે. મારા પિતાના સ્વર્ગ વાસને ૩૪ વર્ષ થયા. રોજ સવારે ઊઠી તેઓની ખાદીનો સુટ પહેરેલ છબી મારી નજર સમક્ષ આવે, આંખો બંધ કરી પ્રણામ કરું . નિત્ય કામ કાજમાં વ્યસ્ત થઈ જાઉ. આજે થોડી પંકતિ મારા પિતાને અર્પણ. 

                  મુજ પિતા સૂરજ સમા તેજસ્વી ગરમ ,
                  નવ બાળકોના ઉન્નતિ વિકાસ અર્થે,
                  ચાર પુત્રો પાચ પુત્રીનો સમાન ઉછેર
                  ભાઈબેન ઝગડે થપાટ ભાઈને પડે
                          જોઈ દાદી અકળાય 
                    કરડાકી નજરર બેન તરફ કરે 
                   નત મસ્તકે બેન ઉભી કરે વિચાર
                   વગર વાંકે પડ્યો માર વહાલા ભાઇને
                   અશ્રુ વહે વહાલના બેન ભાઇ ભેટે 
                   મુસ્કુરાય પિતા જોઇ સંતાન સંપ
                    મુજ પિતા દીશે ચંદ્ર સમા શીતળ
                         દાદી મનમાં હરખાય 
                   આદર વહાલ સંસ્કાર બીજ રોપાય
                    નત મસ્તકે ભાઇબેન કરે પ્રણામ
                     મુજ પિતા તેજસ્વી મહાન.

 

રામ નવમી

આ વર્ષે ની રામ નવમી સુમસામ
લોક ડાઊનમાં ભક્તો ભયભીત

પૂજારી એકલા નહી ભક્તોની ભીડ
પ્ર્સાદ ધરાવ્યો નથી લેવાને હાથ

કોરોના રાક્ષસ રાવણ ભયંકર
રામ નિશ્ચિત છે તારી જરૂર

રામ પ્રત્યંજા ચઢાવો તાકો બાણ
લોકોના જઈ રહ્યા છે આજે પ્રાણ

ઊઠો ઉડો હનુમાન હિમાલયે
શોધો અક્સિર સંજીવની નવીન

હસમુખો ચહેરો કહે છે

    વાર્તા

આજે સવાર પડતા જ નિલીમાને સમાચાર મળ્યા તેના કાકાનો દીકરો કોરોનામાં સપડાયો છે, અરે કાલ સુધી બારણે બારણે કોરોનાના કેસ કેટલા છે માહિતી મેળવતો હતો, લોકલ ન્યુઝ પેપરને આપતો, પોતે સંપૂર્ણ સાવચેતી રાખતો લોકોને માસ્ક વગર જવાનું નહી વેક્સિનની લાઈનમાં ૬ ફુટ ડિસ્ટન્સ રાખી ઊભા રહેવાનું વગેરે..સુચનાઓ આપતો ત્યાં સુધી કે કોઈની પાસે માસ્ક ના હોય તો પોતે માસ્ક લાવી આપતો, મોટી ઉમરના ને શાક અનાજ વગેરે જીવન જરૂરિયાતની સામગ્રી પણ લાવી આપતો. આ બધુ કામ હસતા મોઢે કરે. તેનું નામ મનોહર બધાના મનમાં વસી જાય. 
પોતાના દીકરા, દીકરી સુખી હતા, પપ્પા રિટાયર્ડ થયા પછી દીકરાને ત્યાં રહેતા, દીકરાની કોઇ રોક-ટોક નહી પપ્પાને  સારું પેન્સન આવતું તે પોતાના માટે સેવામાં વાપરે તેનો કદી વાંધો ના લેતા, મનોહરના પત્નિ ખૂબ સમજુ પતિને અને બાળકોને સાથ સહકાર આપે પોતાની જરૂરિયાત ખૂબ ઓછી. આ રીતે તેઓનું સુખી સંયુક્ત કુટુંબ આનંદમાં રહેતુ,  ૨૦૨૧ની સાલમા આવા કુટુંબ બહુ ઓછા જોવા મળે. 
 નિલીમા અને તેના પતિ ડો નિલેશ ખબર મળતા જ તેના ઘેર ગયા બધાના ટેસ્ટ કરાવ્યા બધાએ વેક્સિન લીધેલ તેથી રિઝલ્ટ નેગેટિવ આવ્યા મનોહરે વેક્સિન લીધેલ છતા કોરોના થયો હોસ્પિટલમાં સ્પેસિયલ રૂમમાં જગ્યા મળી ગયેલ નેસલ કેન્યુલા વડે ઑક્સિજન આપતા સેચુરેસન ૯૭-૯૮ ટકા રહેતુ  સાધારણ તાવ ઉધરસ હતા ચાર દિવસ બધી દવાઓ આપી, ઓક્સિજન વગર સેચ્યુરેસન ૯૮- ૯૯ આવ્યું તે  દિવસે ડોકટરે કહ્યું મનોહર આજે તને રજા આપીએ છીએ તારે મને એક પ્રોમિસ આપવું પડશે, બોલો સાહેબ શું પ્રોમિસ છે? તારે ૧૫ દિવસ ઘેર આરામ કરવાનો પછી તારો બ્લડ ટેસ્ટ કરીશું વેક્સિનના એન્ટિબોડિની તપાસ માટે સારું સાહેબ હું આરામ કરીશ. ૧૫ દિવસે એન્ટિબોડિ ટેસ્ટ થયો નોર્મલ જણાયો. છતા ડોકટરે સુચના આપી મનોહર સાવચેત રહેવું પડશે. પહેલાની જેમ બધે જવાનું નહી અને અમુક એરિયામાં તો બિલકુલ નહી, બરાબર સાહેબ સાવચેત રહીશ.
મનોહરે તેના સ્વભાવ મુજબ ૪ થી ૫ કલાક બધે ફરવાનું બધાને મદદ કરવાનું શરું કરી દીધું. ઘરનાએ બહુ વાંધો નહી લીધો. મહિનામાં ફરી કોવિડ ૧૯ માં મુટેન્ટ વાયરસનો ભોગ બન્યો આઇ સિ યુ માં દાખલ કર્યો વેન્ટિલેટર પર રાખ્યો હ્રદય કિડની બધા ઓરગન પર અસર થવા લાગી  બધા સ્પેસ્યાલિસ્ટ આવ્યા ઘણી સારવાર કરી ૧૨ કલાકમાં મલ્ટિ ઓરગન ફેલ્યોરમાં મનોહરનો જીવાત્મા નસ્વર દેહ ત્યાગી ગયો. ગામ આખાને રડતા મુકી મનહર ચાલ્યો ગયો. કહેવાય છે ને સારા માણસની ભગવાનને પણ જરૂર પડે છે.  

તપસી સાચા

અછાંદસ કાવ્ય

કંચન કામિની કુટુંબ કાયા
  જીવને જકડી રાખનાર
 દેહનું કષ્ટ અવગણી જે
સમતાની અનુભૂતિ કરે
એજ તો તપસી સાચા

ભગવા પહેરી ભોળવે જે 
તે ધુતારા છે ગામે ગામ
ગરીબ ધનિક સૌને લુટે
તપસી સાચાને ન જાણે 

ફરતા ચેહરે ચઢાવી માસ્ક
  નહી ઓળખાતા ભલે 
    વર્તણુકે ઉઘાડા પડે
વિભુએ ઘડ્યા સૌને સરખા
કર્મ કાળાશે થતા મેલા

પુન્ય પાપના ભેદ ભૂલાતા
ભક્તો ભરમમાં રહેતા
માયા જાળે ફસાતા
અજાણ રહે તપસી સાચા

 

 

વસંત વરણાગી

શિશિરને દીધી વિદાઇ
આવકારું વસંત વરણાગી
નવ પલ્લવ વૃક્ષની છાંય
કાબર ચકલીની ચહલ પહલ
આવકારું વસંત વરણાગી

ખાખરો વિતાવે વર્ષ પાંદડા ખરખર
કેશરિયો ફેંટો સોહાય મસ્તક
લહેરકી એક પવનની આવે
કેશરી ધરા સોહામણી ભાષે
આવકારે વસંત ઋતુ રાજ

આંબા ડાળે કોયલ સંતાય
કુહુ કુહુ ટહુકારે ટહુકે વસંત
સોહામણી સંધ્યાએ પારિજાત
મોગરા જુઇ ગુલાબ રાતરાણી
ફેલાવે મહેંક વસંતની સુવાસ
આવકારું વસંત વરણાગી

શિવ સ્વરૂપ

 

 ત્રિનેત્ર શિવ સ્વરૂપ દર્શન
 ઉજાળે જીવન પથ જરૂર
રુદ્ર સ્વરૂપ મહાદેવાય નમ
અંતર ગુહાયે જાપ નિરંતર
ખીલવશે આધ્યાત્મ પુષ્પ
જીવન મેંહકશે સુવાસે ભરપુર

ચંદ્રમૌલી શિવસ્વરુપ દર્શન
તાપ કષ્ટ હરનાર શાંત સ્વરૂપ
ફણિધર નાગ આભુષણ હાર
ભાવુકોને કરતો ભય મુક્ત
દેવાધિદેવ સતકોટિ નમન

સૃષ્ટિનો સર્જનહાર, પાલનહાર
કૃષ્ણપક્ષે મધ્યરાત્રીએ ઉદભવે
 પ્રકાશિત કરે યુગનો અંધકાર 
પ્રભુ માગુ શિશ ઝુકાવી આજ
કોરોના જીવાણુને કર તું ભસ્મ 

 

 

 

વેલેન્ટાઈન દિવસ

  વેલેન્ટાઈન દિવસ આજકાલના યુવાન યુવક -યુવતીઓનો હગ દિવસ, લાલ ગુલાબ દિવસ! ૫૦- ૫૫  વર્ષ સુધી સુખ દુઃખમાં સાથ નિભાવ્યો એ દંપત્તિ માટે તો બારે માસ વેલેન્ટાઇન દિવસ જ છે. આ સાડા ચાર અક્ષરનો અર્થ સમજી લઈએ.
વેલેન્ટાઇન નો વ- વફાદારી વહેતો રહે નિરંતર
લ- લેવાની ભાવના પહેલા આપવાની ભાવના
ન- નથી એ મોહતાજ મોંઘી ભેટ કે મોંઘા ગુલાબનો
ટ-ટૂટે નહી કદી, અખૂટ અતૂટ વહેતો રહે 
ઇન- ઇન્કાર સ્વનો, અહંકાર સુન્ય
આજ કાલના યુવક યુવતીઓ સેલ ફોન પર લવ યુ હની એવા જોબ પરથી મેસેજ મુક્યા કરે આવો પ્રેમ ક્યારે ઊતરી જાય કહેવાય નહી.
પ્રેમ ઍતો અવ્યકત છે,આત્માનો અહેસાસ છે.પ્રેમમાં પામવું મહત્વનું નથી, ત્યાગથી જ પ્રેમ પ્રવાહ અખૂટ વહેતો રહેશે.
પ્રેમ અઢી અક્ષરનો શબ્દ અને તેના પર્યાયવાચી શબ્દો પણ અઢી અક્ષરના જેવાકે સ્નેહ, પ્રિતી,પ્યાર,ઈસ્ક,વ્હાલ અને પ્રેમની પરમ સીમા એટલે પ્રભુ એ પણ અઢી અક્ષરનો જ છે ને.સંત કબીરનો દોહો આવો જ ભાવ વ્યકત કરે છે.
“પ્રેમ પ્રેમ સબ કોઇ કહે ઠગ,ઠાકોર ઓર ચોર,
   બિન પ્રેમ રીઝે નહી તુલસી નંદકિશોર.”
પ્રેમ લક્ષણા ભક્તિ સર્વોચ્ચ ભક્તિ છે, તેમાં નિશ્વાર્થ પ્રેમ જેવોકે મીરાનો, ગોકુળની ગોપીઓનો. 
પ્રેમ વિશે વાતો કર્યા પછી વિચાર આવે છે આ દિવસ ૧૪ ફેબ્રુઆરીએ જ શા માટે અને તેનું નામ વેલેન્ટાઈન કેમ!! પ્રેમ દિવસ કે ઇસ્ક દિવસ પણ કહી શકાત!!
આ નામની પણ આગવી સ્ટૉરી છે, ઘણા વખત પહેલા મેં વાંચેલ યાદ આવી.
૧૮મી સદીમાં જર્મનીમાં એવો કાયદો હતો મિલિટરીના જુવાનો લગ્ન ન કરી શકે.
આ કાયદાથી યુવાન યુવકો પરેસાન થતા પોતાની પ્રિયતમાને લડાય ન થતી હોય ત્યારે પણ મળી ના શકાય!! જર્મનીના એક કેથેલીક ચર્ચના વેલેન્ટઈન નામના પાદરી આ યુવાન પ્રેમીઓની વ્યથા સમજતા તેમના મેરેજ કરાવી આપતા.
જર્મની સરકારે પાદરીની ધરપકડ કરી જેલમાં પુર્યા ખૂબ હેરાન પરેસાન કર્યા ગુનો કબુલ કરવા. તેઓ મક્કમ બસ એટલું જ બોલે મારો ગુનો છે જ નહી હું પ્રેમને જોડું છું. છેવટે સરકારે તેમને ૧૪ ફેબ્રુઆરીના દિવસે ફાંસી આપી. તેમના આ પ્રેમના જોડાણ કરાવી આપવાના બલિદાનને અમર રાખવા આ દિવસ ઊજવવાની શરુઆત થઈ પ્રથમ યુરોપ, અમેરીકામાં અને હવે તો આખી દુનિયામાં આ દિવસ ઊજવાય છે.
અસ્તુ
ડો ઈન્દુબેન શાહ

 

 

 

કોરોના વેક્સિન

 

આજે સેવી ઘેર આવીને તુરત રૂમમાં સુઈ ગઈ. મેઘનાને ચિંતા થઈ, થાય જ ને રોજ ઓફિસેથી આવે ઘરમાં પગ મુકતા જ “મમ્મી ઘરમાં છે કે કિટી પાર્ટીમાં કે મહિલામંડળમાં ગઈ છે? મેઘના બહારની પ્રવૃત્તિમાં વ્યસ્ત રહેતી એક જ દીકરી, પતિ મેહુલ મહિનામાં ૧૫ દિવસ ઘેર અને ૧૨ થી ૧૫ દિવસ બહાર ગામ, મેઘના ટી વીની સિરિયલ જોવા કરતા અઠવાડીયાના ત્રણ દિવસ મહિલા મંડળમાં બહેનોને ભરતકામ શીખવતી, એક દિવસ કિટી પાર્ટીમાં બહેનો ધાર્મિક પુષ્તકનું અધ્યયન કરતી. સાંજે ઘેર બન્ને મા દીકરી આખો દિવસ શું કર્યું તેની મઝાક મસ્તી સાથે ડીનર લેતા વાતો કરતા.
આજે સેવીને કોરોના વેક્સિનનો બીજો ડોઝ લેવાનો હતો એટલે દુઃખાવો થતો હશે વિચારી મેઘનાએ કામમાં મન પરોવ્યું, ચિત્ત સેવીના વિચારોમાં જ વ્યસ્ત, કાલે વેલેન્ટાઈન ડે છે, મેહુલ સવારની ફ્લાઇટમાં આવી જવાના છે, ઊપર જઈને જોઉ પુછું શું થાય છે! વિચાર કરતા કરતા દાદર ચડી બેડરૂમ બંધ નોક કરી અંદર ગઈ સેવીના કપાળે હાથ મુક્યો ગરમ,છાતી પર હાથ મુક્યો શ્વાસોછ્વાસની ગતી વધી ગયેલ, સેવી બેટા શું થાય છે? મમ્મી ૯૧૧ જોડ મને હોસ્પિટલ લઈ જા મને વેક્સિનના બીજા ડોઝનું રિએક્સન આવ્યું છે. મેઘનાએ તુરત એમબ્યુલંસ બોલાવી સેવીને કોરોના આઈ સી યુ માં દાખલ કરી .ઓક્સિજન માસ્ક થી સેચ્યુરેસન ૯૫-૯૮ આવ્યું. મેઘના મોડી રાત્રે ઘેર આવી, સોફા પર આડી પડી ઊંઘ તો આવે જ નહી. ૫ વાગે ઊઠી તૈયાર થઈ એરપોર્ટ ગઈ, ફ્લાઇટ સમયસર આવી, મેહુલને રસ્તામાં વાત કરીશ ના ના..ઘેર પહોંંચીને જ વાત કરું એ જ બરાબર વિચાર કરતી મેહુલની રાહ જોઈ રહી, મેહુલ આવ્યો હાથમાં બે ગુલાબ, ગાડીની પાછલી સિટ પર નજર ફેરવી બોલ્યો મેઘના સેવી નથી આવી આજે એ રજા લેવાની હતી! શું થયું સુતી હશે, મેઘના લે તારુ ગુલાબ મારો વહાલનો દરિયો દીકરીને ગુલાબ ઘેર જઈને, આમ સાધારણ વાતો કરતા બન્ને ઘેર પહોંચ્યા. મેઘના રસોડામાં ગઈ મેહુલ તમે ફ્રેસ થાવ હું આદુ ફુદીનો મસાલા ચા બનાવું છું. મેહુલ સાવર લઈને આવ્યો વાહ કેટલા દિવસે તારી ચા પીવા મળશે ચા-નાસ્તો કરતા “અરે સેવી હજુ નથી આવી!” મેહુલ રજાનો દિવસ છે સુવા દે ને સારું તારી દીકરીને સુવા દવ છું
મારાથી રાહ નહીં જોવાય બોલતા ગરમ પરોઠા,ગાઠીયા ચાની ચુસ્કી સાથે માણી રહ્યો. મેઘના મનમાં મુંજાયા કરે. હિંમત કરી બોલી મેહુલ સેવી હોસ્પિટલમાં છે તેણીને વેક્સિન બીજા ડૉઝનું રિયેક્સન આવેલ છે.બન્ને હોસ્પિટલ પહોંચ્યા નર્સને મળ્યા નર્સે સારા સમાચાર આપ્યા સેવીને આજે સાંજે રજા મળી જશે સેચ્યુરેસન ઓક્સિજન વગર ૯૮-૯૯ રહે છે. બન્ને ડો ને મળ્યા ૪ વાગે દીકરી સાથે ઘેર ગયા.
ત્રણે જણાએ વેલેન્ટાઇન દિવસે સાથે ડીનર લીધું
૦૨-૧૪ -૨૦૨૧
.    

  

 

 

હોય છે

જાહેર જે થઈ જાય છે મઝા હોય છે
છૂપું ભલે જાહેર થતા સજા હોય છે

છાનું રે છપનું થઈ જતું હોય તો
ના સમજણો કંઈક તેમા લજ્જા હોય છે

જીવન અકાળે શું લાવશે નથી જાણતા
જાણ્યું સવારે આશ્ચર્ય પામતા હોય છે

આકાર સુંદર કર્યાને થાક્યા સર્વ એ
અંતે તો હેમનું હેમ જાણતા હોય છે

પ્રકૃતિ જો હોય સ્વિકૃતિની કોઇની
તો ક્યારેક વળી ના પાડતા હોય છે

ં

સાલ વસમી વિસની

સાલ વસમી ૨૦ની ગઈ
ભૂલાશે કદી નહીં

 લાવી કોરોનાની મહામારી
સ્વગૃહે ગયા પૂરાઈ
વિશ્વભરના માનવી
ભૂલાશે કદી નહીં

    મિત્રો સહુ મુંજાય
ના હળી મળી શકાઈ
ઘેર ના આવે કોઈ
ડોરબેલ કદીક સંભળાય
હર્ષે દોડી ઊઘાડું દેખાય

બે રોજગાર યુવક
વહેંચવા સિક્યોરીટી સિસ્ટમ
કમને ના પાડી આભાર વ્યક્ત
કરીને કર્યો વિદાય

      હે ઈશ્વર પ્રાર્થુ તને હું
૨૧ની સાલ આવકારું
કોવિદ૧૯ વેક્સીન શૉધાય
વિશ્વમાં સુખ શાંતિ સ્વાસ્થય
સાથ હર્ષ ઉમંગ હૈયે છલકાય

પ્રેમ પ્રવાહ

પ્રેમ પ્રવાહનું પવિત્ર ઝરણું
    મુજ હૈયેથી નિસર્યું
કુટુંબી સર્વને ભીંજવતુ
      મુજ હૈયેથી નિસર્યું

પડોશી જનોને આવકારતું
 મન બુદ્ધિને હડસેલતું
બુદ્ધિથી પરે એ ઝરણું
     મુજ હૈયેથી નિસર્યું

નાત જાતના ભેદ ભૂલીને
સૌને આલિંગનમાં લેતું
ચહેરે ચહેરે હાસ્ય ફરકાવતું
       મુજ હૈયેથી નિસર્યું

ભાવના વિશ્વ બંધુત્વની વહે
પૃથ્વીના કણ કણ મહેકાવતું
ફુવારા સ્નેહના લહેરાવતું
મુજ હૈયેથી નિસર્યું

શાંતિ ટુંકી નવલિકા

 

શાંતિ સગર્ભા , તેના પતિ સાથે ડો રીનાના રૂમમાં પ્રવેશી. શાંતિને  પહેલીવાર ચોટીલામાં જોયેલ, મારા કાકાજીની બીજા નંબરની દીકરી જન્મથી બહેરી મુંગી કાકીને ત્રણ દીકરી મોટી તરુલતાના લગ્ન થઈ ગયેલ મુંબઈ સાસરીમાં સુખી હતી, નાની ૮માં ધોરણમાં અભ્યાસ કરતી હતી. હું અને મારા પતિ ડો રવિ છેડાછેડી છોડવા ચોટીલા આવેલ.
કાકીનો દીકરો અને કાકા દુકાને ગયા. અમે ચા નાસ્તો કરી  મારા કાકીજી નાની નણંદ વિનોદીની (કાઠીયાવાડમાં રિવાજ નણંદ છેડાછેડી છોડે ) સાથે ચામુંડા માતાના મઠ પર ગયા વિધી પતાવી, ડુંગર ચડ્યા દર્શન કર્યા બપોરના ૧૨ઃ૩૦ વાગે ઘેર આવ્યા, શાંતિએ રસોય તૈયાર રાખેલ ઇશારાથી અમને હાથ ધોય જમવાના આસન પર બેસવા કહ્યું . શાંતિની હોશિયારી સમજણ જોઇ, મેં કાકીને મુંબઈ બહેરા મુંગાની શાળા વિષે વાત કરી,રવિએ કાકાને વાત કરી. અમે સાંજે સુરેન્દ્રનગર જવા નીકળી ગયા.
આ વાતને ત્રણ-ચાર વર્ષ થઈ ગયેલ અમે બન્ને અમારા વ્યવસાયમાં વ્યસ્ત ચોટીલા જવાનું થયેલ નહીં.આજે શાંતિને તેના પતિ સાથે જોઈ અમને બન્નેને ખૂબ આનંદ થયો. શાંતિ થોડું બોલતી થયેલ તેના પતિ મનહર એકદમ નોર્મલ વઢવાણની પ્રાથમિક શાળામાં શિક્ષક. શાંતિને તપાસી વિટામિન્સ કેલ્શીયમ વગેરે આપ્યા પ્રસુતિ ઘેર નહી કરવાની સલાહ આપી, દર પંદર દિવસે બતાવવા આવવાનું,શાંતિ નિયમીત સુચના મુજબ બતાવવા આવતી, નવ મહિને તંદુરસ્ત દીકરાનો જન્મ થયો, કાકી સમયસર આવી ગયેલ. એક દિવસ કાકી મારા રૂમમાં આવ્યા પુછ્યું “રીના શાંતિને તમારા દવાખનેથી ચોટીલા ટેક્ષીમાં લઈ જવાય?” “કાકી કોઈ વાંધો નહી પણ તમારે બાબાને ત્યાં ત્રણ મહિને રસી મુકાવવી પડશે,”
કાકીઃઅમારા સરકારી દવાખાનામાં ડોકટર સારા છે બધાને રસી આપે છે,
“તો કોઈ વાંધો નહીં, કાકી શાંતિને આવો સરસ પતિ મળ્યો તેનો અમને બન્નેને ખૂબ  આનંદ છે,મુંગા બહેરાને પણ જીવનસાથી મળી રહે છે.
કાકીઃ રીના એના નસીબ અને આવડતે એને આટલા સારા પતિ મળ્યા બાકી અમને ચિંતા રહેતી શાંતિનું અમારા ગયા પછી કોણ? અમારા પુણ્યનો ઉદય થયો. આપણે ત્યાં નામુ લખે છે નટુભાઈ તેમણે મનહરલાલ વિષે વાત કરી ગરીબ મા-બાપ વગરનો સાળંત પાસ છે, એક રવિવાર તેઓ મનહરલાલને આપણા ઘેર લઈને આવ્યા શાંતિની રસોય અને આવડત જોઈ પસંદ કરી, મહિનામાં સગાય અને તુરત સાદાયથી લગ્ન કર્યા વધારે સમય જાય તેમાં જોખમ નાના ગામમાં હેતુ દુશ્મન હોય એટલે કોઈને બોલાવ્યા નહોતા,
“સરસ કાકી તમે શાંતિનો ઉછેર સારો કર્યો છે.”
ત્યારબાદ બે વર્ષમાં શાંતિને બીજો દીકરો થયો.
શાંતિના બન્ને  દીકર નોરમલ.
માતા-પિતાના ઉછેર અને સંસ્કારથી મુંગી-બહેરી દીકરી પતિ અને બે બોલતા બાળકો સાથે આનંદથી વઢવાણમાં રહે છે.
સત્ય ઘટના પર આધારીત

 

 

 

ઈશ્વરને ઓળખો

ઘણી વાર સાંભળીએ છીએ કથાઓમાં ઈશ્વરને ઓળખવા શું આવષ્યક છે. કોઈ કથાકાર કહે રોજ પૂજા -અર્ચના કરો એક દિવસ પ્રભુ ખુશ થશે તમને દર્શન આપશે.
તો કોઈ કથાકાર એમ કહેશે ધાર્મિક પુષ્તક રામાયણ, ભાગવતના નિયમીત અધ્યયન કરવાથી ઈશ્વરને જરૂર ઓળખશો, તો કોઈ વક્તા આધ્યાતમિક માર્ગ બતાવશે યોગ કરો ધ્યાન કરો ઈશ્વરના દર્શન કરશો. આ બધુ સાંભળી મને નાનપણમાં સાંભળેલ ભજન યાદ આવ્યું,
“આંખ મારી ઊઘડે ત્યાં સીતા-રામ દેખું “
આ ભજન રચનારે જરૂર આંખ ઊઘડતા દર્શન કર્યા જ હશે. આપણે સહુ આપણા ઈષ્ટદેવનું સ્મરણ કરતા નિદ્રાવસ થઈએ તો ચોક્કસ આપણને સહુને આંખ ઊઘડતા પ્રભુના દર્શન થાય જ.
મને વિચાર આવ્યો ઈશ્વરનો વાસ તો કણ કણમાં છે, કુદરતની રચના ઈશ્વરેજ કરેલ છે. બહાર નજર કરીએ આકાશમાં વાદળોમાં ચાલતો દેખાઇ,ગાજવિજ થતી હોય તેમાં બોલતો સંભળાય, વિજળીમાં હાથ ફેલાવતો અને વરસાદને નીચે ઉતારતો જણાય. બાગમાં દ્રષ્ટી કરીએ ફૂલોમાં હસતો ઝાડના થડ ઉપરથી શાખાઓ પર ચડતો પાંદડાઓને જુલાવતો જોવા મળશે, વહેલી સવારના ઝાકળના બિંદુઓમાં રમતો જોવા મળશે. આમ ઈશ્વરને ઓળખવા આપણે આપણી નજર જ બધે ફેરવવાની રહેશે બધે જ ઈશ્વર દેખાશે.

આતમ દીપ

આતમ દીપ
આંગણે દીપમાળા પ્રગટાવી
આતમને આંગણે અંધાર પટ
મોહ માયા મદ ક્રોધ અંધકાર
અત્ર તત્ર સર્વત્ર આજ ભરપૂર
દૂર કર પ્રગટાવ દિલમાં દીવોએક
કોડિયામાં પુરી સમજણનું તેલ
આત્મ વિશ્વાસે વધ આગળ
કેળવી માનસિક દ્રઢતા તું આજ
સોદાગર સપનાનો બનીશ જરૂર
આતમ દીપ પ્રગટશે આંતરિક ઊર્જા થકી

સાહિત્યના સથવારે

 સૌ પ્રથમ સાહિત્યની પરિભાષા વિષે જાણીએ, સાહિત્ય એટલે પ્રજાના             વિચાર, ભાવના,અને  જ્ઞાન વગેરેની ભાષામાં સંઘ્રાયેલી મૂડી.
સાહિત્ય ઘણા બધા વિષયો પર હોય શકે, અને તે સાહિત્યકારના ભાવ વિષ્વ પર રચાયેલ હોય છે. ઐતિહાસિક સાહિત્ય હોય તોતે પોતાના ભાવ સાથે ઇતિહાસ રજુ કરતું હોય છે, જે શ્રી ક. મા. મુનશીની ઐતિહાસિક  નવલકથાઓ, પાટણની પ્રભુતા, ગુજરાતનોનાથ, રાજાધિરાજ વગેરેમાં વાચકો અનુભવે છે.આ નવલકથામાં લેખકના કાલ્પનિક પાત્રોનો પણ સમાવેશ થતો હોય છે.
બીજો પ્રકાર પ્રવાસ વર્ણન કરતું સાહિત્ય જેમાં લેખકે કરેલા પ્રવાસ,  સાહસ   વગેરેનું ભાવાત્મક વર્ણન કરવામાં આવે છે. પ્રીતિ સેનગુપ્તા અને રાજુલ   કૌશિક  આ બે લેખિકાનો ફાળૉ આ સાહિત્ય રચવામાં ગણાય , જોકે આ સિવાય ઘણા લેખકોએ પ્રવાસ વર્ણન લખેલ છે.
ત્રિજો પ્રકાર કાલ્પનિક વાર્તાઓ આમાં લેખકના વર્તમાન કે ભૂતકાળના પ્રસંગો સંજોગો,અનુભવો પર ભાવાત્મક પાત્રોનું આલેખન હોય છે. બાળ વાર્તાઓ પણ હોય શકે, બકોરપટેલની વાર્તાઓ જે આપણે સહુએ બાળપણમાં વાંચી છે. અત્યા્રે કોરોના કાળ ચાલી રહ્યો છે તે વિષય પર ઘણી વાર્તાઓ લખાય અને હજુ લખાતી રહેશે
ચોથો પ્રકાર કાવ્યાત્મક સાહિત્ય જેના ઘણા પ્રકાર છે -ગીત, ખંડકાવ્ય,           કવિતા,  લખુકાવ્ય, પૌરાણિક કાવ્ય દ્રષ્ટાંત રામાયણ, મહાભારત.
આધ્યાત્મિક સાહિત્યનો એક આગવો પ્રકાર છે જેમાં વિષ્વ ભરના ધર્મ વિષે   સાહિત્યકાર પોતાના વિચારો દર્શાવે છે .
આ સિવાય વર્તમાન પત્રો ,સામયિક ,પખવાડીક વગેરેના વાંચનથી ઘણી માહિતી પ્રાપ્ત થાય છે.
સાહિત્યનો વિષ્વભરની ભાષામાં લખાયેલ ભરપૂર ખજાનો છે.
વાચક ખુદના રસ મુજબ વાંચી શકે છે.
છેલ્લે મારી બે પંક્તિ
મુજ જીવન વહે સાહિત્યને સથવારે
વિરમું એજ અભિલાષા સાથે.
અસ્તુ
૧૦-૨૫-૨૦