આતમ દીપ આંગણે દીપમાળા પ્રગટાવી આતમને આંગણે અંધાર પટ મોહ માયા મદ ક્રોધ અંધકાર અત્ર તત્ર સર્વત્ર આજ ભરપૂર દૂર કર પ્રગટાવ દિલમાં દીવોએક કોડિયામાં પુરી સમજણનું તેલ આત્મ વિશ્વાસે વધ આગળ કેળવી માનસિક દ્રઢતા તું આજ સોદાગર સપનાનો બનીશ જરૂરઆતમ દીપ પ્રગટશે આંતરિક ઊર્જા થકી

સાહિત્યના સથવારે

 સૌ પ્રથમ સાહિત્યની પરિભાષા વિષે જાણીએ, સાહિત્ય એટલે પ્રજાના             વિચાર, ભાવના,અને  જ્ઞાન વગેરેની ભાષામાં સંગ્રાયેલી મૂડી.
સાહિત્ય ઘણા બધા વિષયો પર હોય શકે, અને તે સાહિત્યકારના ભાવ વિષ્વ પર રચાયેલ હોય છે. ઐતિહાસિક સાહિત્ય હોય તોતે પોતાના ભાવ સાથે ઇતિહાસ રજુ કરતું હોય છે, જે શ્રી ક. મા. મુનશીની ઐતિહાસિક  નવલકથાઓ, પાટણની પ્રભુતા, ગુજરાતનોનાથ, રાજાધિરાજ વગેરેમાં વાચકો અનુભવે છે.આ નવલકથામાં લેખકના કાલ્પનિક પાત્રોનો પણ સમાવેશ થતો હોય છે.
બીજો પ્રકાર પ્રવાસ વર્ણન કરતું સાહિત્ય જેમાં લેખકે કરેલા પ્રવાસ,   સાહસ   વગેરેનું ભાવાત્મક વર્ણન કરવામાં આવે છે. પ્રીતિ સેનગુપ્તા અને રાજુલ   કૌશિક  આ બે લેખિકાનો ફાળૉ આ સાહિત્ય રચવામાં ગણાય , જોકે આ સિવાય ઘણા લેખકોએ પ્રવાસ વર્ણન લખેલ છે.
ત્રિજો પ્રકાર કાલ્પનિક વાર્તાઓ આમાં લેખકના વર્તમાન કે ભૂતકાળના પ્રસંગો સંજોગો,અનુભવો પર ભાવાત્લમક પાત્રોનું આલેખન હોય છે. બાળ વાર્તાઓ પણ હોય શકે, બકોરપટેલની વાર્તાઓ જે આપણે સહુએ બાળપણમાં વાંચી છે. અત્યા કોરોના કાળ ચાલી રહ્યો છે તે વિષય પર ઘણી વાર્તાઓ લખાય અને હજુ લખાતી રહેશે
ચોથો પ્રકાર કાવ્યાત્મક સાહિત્ય જેના ઘણા પ્રકાર છે -ગીત, ખંડકાવ્ય,           કવિતા,  લખુકાવ્ય, પૌરાણિક કાવ્ય દ્રષ્ટાંત રામાયણ, મહાભારત.
આધ્યાત્મિક સાહિત્યનો એક આગવો પ્રકાર છે જેમાં વિષ્વ ભરના ધર્મ વિષે   સાહિત્યકાર પોતાના વિચારો દર્શાવે છે .
આ સિવાય વર્તમાન પત્રો ,સામયિક ,પખવાડીક વગેરેના વાંચનથી ઘણી માહિતી પ્રાપ્ત થાય છે.
સાહિત્યનો વિષ્વભરની ભાષામાં લખાયેલ ભરપૂર ખજાનો છે.
વાચક ખુદના રસ મુજબ વાંચી શકે છે.
છેલ્લે મારી બે પંક્તિ
મુજ જીવન વહે સાહિત્યને સથવારે
વિરમું એજ અભિલાષા સાથે.
અસ્તુ
૧૦-૨૫-૨૦

કોરોનાનો કેર

    આશા રોજ સવારે તૈયાર થાય હોસ્પિટલ જવા, અને તેના મમ્મી અનસુયાબેન બહાર આવે ,’

“બેટા તું બરાબર ધ્યાન રાખજે રોજ ન્યુઝમાં સાંભળીને મને બહુ ચિંતા થાય છે, હોસ્પિટલમાં કોરોનાના દર્દીઓ વધતા જાય છે, તારો દિકરો ૩ વર્ષનો અને દીકરી તો ૩ મહિનાની છે હું તો કહુ છું તું મેટર્નીટી રજા વધારે લઈ લે,” “મમ્મી હું આઇ સી યુ નિ હેડ છું અત્યારે સૌથી વધારે દર્દી આ સી યુમાં હોય છે . અત્યારે ડૉકટર્સની બધી હોસ્પિટલમાં ખૂબ જરૂર છે ત્યારે મારે રજા લેવાની સલાહ તું આપે છે, મમ્મી હું બરાબર ધ્યાન રાખું છું હોસ્પિટલના કપડા હું સીધા લોન્ડરીમાં નાખીને ઘરના ક્પડા લોબીના ક્લોસેટમાંથી પહેરીને અંદર આવું છું.હાથ ધોઈને પછી  જ અનયાને લઉ છું.
“સારું બેટા આ તો ન્યુઝમાં જાણ્યું ઘણા ડોકટરને કોરોનો લાગી જાય છે એટલે મારો જીવ ના રહ્યો તને ચેતવી બાકી તને તો બધી ખબર જ હોઈને,”
અઠવાડીયું થયું હશે આ વાતને અને એક દિવસ આશા હોસ્પિટલથી આવી બોલી મમ્મ્મી આજે મેં કોરોના ટેસ્ટ કરાવ્યો છે +વ છે એટલે હું ૧૫ દિવસ નીચે ગેસ્ટ રૂમમાં કોરોન્ટાઇન થઈશ તમારે કોઈએ આવવાનું નહી.
“ભલે બેટા અલય તો તારા પપ્પા પાસે જ રહે છે અને અનયાને તો બોટલ આપીશું તારું પંપ કરેલું  દુધ હજુ ફ્રીઝમાં છે તે પીવડાવીશ.”
૧૫ દિવસ પૂરા થયા, આશાએ ફરી ટેસ્ટ કરાવ્યો -વ હતો તેણીનો પ્લાઝમા એન્ટીબોડી ટેસ્ટ માટે મોકલાવ્યો, રિઝલ્ટ આવ્યું  ઍન્ટીબોડી  જણાયા.
આશાએ પ્લાઝમા ડોનેટ કર્યું. તેની ખાસ બેનપણી અને સાથે કામ કરતી ડો. ઈમા કોરોનામાં સપડાયેલ તેને હજુ સુધી કોઈનું પ્લાઝમા મળેલ નહી આશાનું પ્લાઝમા મેચ થયું વખતસર મળી ગયું, ઈમા સારી થઈ ગઈ.
ઘેર આવી મમ્મી-પપ્પાને વાત કરી. મમ્મી જો હું ઘેર બેઠી રહી હોત તો મારી બેનપણીને બચાવી શકી હોત? બન્ને ખૂબ ખુશ થયા, “બેટા તું સેવાભાવી છે પ્રભુ તને લાંબુ આયુસ્ય અર્પે અને સેવા કરતી રહે.”

હાઈકુ

મિત્રો આજે ચાલવા ગઈ, કોઈ માણસોની અવર જવર નહી, કોઈ પક્ષીઓની ચહલ પહલ નહી. શાંત કુદરત જોઈ આ હાઈકુ મનમાં સ્ફુર્યું.

છૂપાઇ ગયા
છે પક્ષીઓ માળામાં
કોરોના ભય!
વધુ હાઈકુ જુઓ  કેટેગરી હાઈકુમાં જઈને.

શું છે?

કોણ જાણી શક્યુંં  વિરતા શું છે?
તો કોઇ બતાવો કે નિર્બળતા શું છે?

શસ્ત્ર વિહોણા અભિમન્યુને ફસાવી
વિંધ્યો હણ્યો આ કૃરતા, ક્ષત્રિયતા શું છે?

કૌરવો પાંડવો લડ્યા ભાઈ ભાઈ
કોઈની જાણમાં નથી એકલતા શું છે?

ચોપટ ખેલમાં યુધિષ્ઠર નિતીએ રમ્યા
કૌરવો જીત્યા જાણૉ કપટતા શું છે?

દ્રૌપદીના છુટા કેશ વસ્ત્રાહરણ
જોઈ રહ્યા પિતામહ આ વિવસતા શું છે?

 

 

 

 

 

 

 

ક્ષમાપના

         ઈર્ષા કામ ક્રોધ લોભ મોહ સમા
વાદળૉથી મુજ હ્રદયાકાશ અશુધ્ધ

આગ્રહ વિગ્રહ પરિગ્રહનો કરી ત્યાગ
ક્ષમાપના માંગી કરી લઉં વિશુધ્ધ

ના વિસરાય સ્મૃતિપટેથી ઉપકાર
વિસ્મૃત થતા રહે સદા અપકાર

પચાવી જાણું માન-અપમાન
મુજ હ્રદયે વશે એ ભાવ હંમેશ

      સદા વહેતો રહે મુજ નેત્રોથી પ્રેમ
પ્રાર્થુ વિભુ શક્તિ એવી તું આપ

હિંસા- અહિંસા

હિંસા એટલે કોઈને મારી નાખવા, પશુ- પક્ષીને,જળચરને  શૉખ ખાતર મારવા અથવા માંસાહારી પોતાના ભોજન માટે મારતા હોય છે આ એક પ્રકારની હિંસાછે . વધારે કૃર હિંસા ખૂન કરવું તે છે આના પણ કારણ હોય શકે.અને અહિંસા એટલે ન મારવું એ. આ તો ફક્ત સ્થુળ અર્થ થયા.
સુક્ષ્મ અર્થ કરીએ તો આપણે દિવસમાં ઘણી હિંસા જાણે અજાણે કરતા હોઇએ છીએ. જોઇએ એ શું છે.
કુવિચાર કરવો ધંધામાં  કોરોના મહામારીનો લાભ લઈ વેપારીઓ માલ -સામાનના ભાવ વધારે તે હિંસા છે . વ્યવહારમાં વહાલા-દવલા કરી પક્ષપાત કરવો એ પણ હિંસા છે, મિથ્યા ભાસણ કરવા તે હિંસા છે, કોઈનું ખરાબ ઈચ્છવું કે ખરાબ થતું હોય તે જોય મનમાં રાજી થવું તે પણ હિંસા છે.માણસનો સહજ સ્વભાવ અહિંસા છે. પશુનો સહજ સ્વભાવ હિંસા છે.
હિંસા કર્યા પહેલા મનમાં નકારાત્મક ભાવો ઉદભવે છે જેવાકે ક્રોધ ,રાગ-દ્વેશ,અહંકાર. પ્રથમ શત્રુ પ્રત્યે અણગમો થાય ત્યારબાદ અણગમો               રોષમાં રૂપાંતરિત થાય છે. પરિણામ જો હું સમર્થ હોવ તો ક્રોધને શત્રુને નિર્મુળ કરવા તરફ પ્રેરિત કરું છું અને જો શત્રુ સમર્થ હોય તો ક્રોધને પોતાની નિર્બળતાના કારણે તત્પૂરતો દબાવી દેવો પડે છે.આ અહિંસા નથી.
મહાભારત યુધ્ધ વિષે આપણે સહુ જાણીએ છીઍ કે અર્જુન સમર્થ છે પણ લડવા માંગતો નથી એનું કારણ અહિંસા નથી. કૌરવોની સેના જોઇને એના મનમાં સંવેદના પ્રગટૅ છે અને સગા-વહાલા અને ગુરુ પ્રત્યે મોહ જાગે છે અને તેનું ગાંડીવ ધનુષ્ય તેના ખભા પરથી સરી પડે છે.ત્યારબાદ ગીતાબોધ શ્રી કૃષ્ણ આપે છે.અને મહાભારત ધર્મ યુધ્ધ શરુ થાય છે.
બીજો દાખલો ઈમરજન્સી ઓપરેસન કરતી વખતે દર્દીનું અવસાન થાય તો તે હિંસા ન ગણાય ડો.નો આસય દર્દીને બચાવવાનો હતો.
પ્રભુને પ્રાર્થના કરું સૌ પ્રત્યે પ્રેમભાવ રાખું  બીજાની ભૂલોને માફ કરી દઉ અને મારી ભૂલનો સ્વીકાર કરી માફી માંગુ. મારુંં જીવન સાર્થક કરું.

 

 

શ્રાવન મહિનાનો મહિમા

શ્રાવણ મહિનાની શરૂઆત થાય અને શિવ મંદિરોમાં શિવ ભક્તો શિવલીંગ પર અભિસેક કરવા ઊમટી પડે. શિવ, દેવોના દેવ મહાદેવ કહેવાય છે. રામ ભગવાને લંકા જતા પહેલા શિવસ્મર્ણ કર્યું , શિવલિંગ ઉપસ્થિત થયું તેની પૂજા અર્ચના શ્રી રામ ભગવાને કરી જે આજે રામેશ્વરમ જ્યોતિર્લિંગ તરીકે પૂજાય છે. હિંદુ ધર્મના ચાર દિશામાં આવેલ ચાર યાત્રાધામ પૂર્વમાં જગન્નાથપૂરી, પશ્ચિમમાં દ્વારિકાધીશ ઉતરમાં બદ્રીનાથ  અને દક્ષિણ દિશામાં રામેશ્વરમની ગણતરી થાય છે.શ્રી કૃષ્ણ ભગવાને બે દિવસના હતા ત્યારે શ્રી શિવ ભગવાનના દર્શન કરવા વ્યાકુળ થયા રુદન કર્યું જશોદા મા અને સખીઓએ ઘણા ઉપાય કર્યા છતા બાળ કૃષ્ણ શાંત ન થયા ભગવાન શિવના દર્શન કર્યા તુરત જ શાંત થયા.
મહાભારત કથામાં ઘણા પાત્રોએ શિવ આરાધના કર્યાનો ઉલ્લેખ છે.યુધ્ધ સમાપ્ત થયા પછી યુધીષ્ઠિર સાથે બધા ભાઇઓ ગુરુ હત્યા, ગુરુ ભાઈઓ તથા પોતાના સો પિત્રાય ભાઇઓની હત્યાના શોકમાં ડુબી જાય છે, ત્યારે શ્રી કૃષ્ણ તેઓને શિવ ધ્યાન કરી પાપનું પ્રાયશ્ચિત કરી પાપ મુક્ત થવાની સલાહ આપે છે.યુધિષ્ઠર પૂછે છે કિશન તમે ભગવાન છો તમે તો ધારો તે કરી શકો છો તો તમે જ અમને પાપ મુક્ત ન કરી શકો? કૃષ્ણ જવાબ આપે છે મોટાભાઈ મેં જે બધું કર્યું તે ધર્મ,અને ન્યાય માટે કર્યું, હું તમને પાપ્મુક્ત ના કરી શકુ તે માટે તમારે શિવ ધ્યાન કરવું યોગ્ય છે દયાળુ શિવ જલ્દી પ્રસન્ન થાય છે અને વરદાન આપે છે.

રામ ભગવાન અને શ્રી કૃષ્ણ બન્ને દેવોએ શિવને મહત્વ આપ્યું.માટૅ દેવોના દેવ મહાદેવ તરીકે પૂજાય છે.

શ્રાવણ મહિનાની વદ આઠમને દિવસે આખી દુનિયામાં વસતા હિંદુઓ કૃષ્ણ જન્મ નો ઉત્સવ ઊજવે છે. મહારાષ્ટ્ર્માં માખણની મટકી ફોડી કૃષ્ણ બાળલીલાનો ઊત્સવનું ખૂબ મહત્વ છે.આ દિવસોમાંબાળ કૃષ્ણના હિંડોળા જુલાવવાનોને  ઉત્સવ ઘણા મંદીરોમાં તથા કૃષ્ણ ભક્તોના ઘેર ઉજવાય છે. આ મહિનામાં પુનમને દિવસે ભાઈબેનના પવિત્ર સંબંધનું  રક્ષાબંધન પર્વ ઉજવાય છે.આ પુનમ નાળિયેરી પુનમ તરીકે ઓળખાય છે,કારણ આ દિવસે માછીમારો નાળિયેર વધેરી સમુદ્રની પૂજા કરે છે જેથી સમુદ્ર ચોમાસા દરમ્યાન શાંત રહે અને માછીમાર તેમનો વ્યવસાય જોખમ વગર કરી શકે. ત્યારબાદ નાગ પંચમી અને શીતળા સાતમ જેવા પર્વ પણ ગુજરાતના ગામડાઓમાં આજે પણ ઉજવાય છે.અમુક સ્થળૉએ સાતમ આઠમનો પ્રખ્યાત મેળો ભરાય છે, નાના મોટા સહુ મેળામાં છુટથી મહાલે છે.
શ્રાવણ મહિનાની વદ ચૌદસથી જૈન ધર્મના પર્યુશણ પર્વનો આરંભ થાય છે. આમ શ્રાવણ માસ ખૂબ મહત્તવનો મહિનો છે.

કપરો સમય

 

   આ સમય કપરો ભલે
હોય ભ્રમણ કરતો ભલે

       કોઇ તો ઉપાય મળશે
વાટ જોઇ બધે ફરતો ભલે

      પુન્ય જરૂર કોઇના હશે
પાપ બધા ઉભરતો ભલે

    શોધશે જરૂર ઉપાય હવે
દાકતર બધે વિહરતા ભલે

     રિસર્ચ થયા ઘણા નાથશે
પકડમાં લેશે હરખતો ભલે

      સ્મશાને જતા અટકશે ?
પ્રભુ સુજાડ ઉકેલતો હવે

Pita Mahan

આજે ફાધર્સ ડે પિત્રુ દિવસ. ઘણા પ્રખ્યાત પિતા(ફાધર ) યાદ આવે, જેવો દુનિયાભરના ફાધર
તરિકે જાણીતા છે.ફાધર વાલેસ અને બીજા આપણા રાષ્ટ્ર પિતા મહાત્મા ગાંધી જે
બાપુ તરિકે પ્રખ્યાત છે.
ફાધર વાલેસ સ્પેનથી મિસિનરી ક્રિશ્ચયાનિટિના પ્રચાર કરવા આવેલ.
તેઓએ ગુજરાતી ભાષા શીખી અને ગુજરાતીમાં ઘણા પુષ્તકો પણ લખ્યા.
એક પુષ્તક મને યાદ છે “સદાચાર” તેઓશ્રીએ અગણિત
અંગ્રેજી પુષ્તકો પણ લખ્યા છે,અને ગુજરાતી માસિક

અને ન્યુઝ પેપરમાં તેઓના લખાણ પ્રકાસિત થતા રહે છે.
આપણા લાડીલા બાપુ વિષે તો આપ સહુ જાણો જ છો અને આપ સૌએ “ગાંધી મુવી જોયું જ હશે.

મારા પિતાને યાદ કરી થોડી પંક્તિ તેઓને અર્પણ
“પિતા તમે મહાન”

પિતા તમે વડલો ઘટાદાર
કરો કુટુંબમાં અનુસાશન
રાખો સહુને શિસ્તબધ્ધ
સુખ સુવિધા આપો સહુને
દિનરાત કરો મહેનત અતુટ
શબ્દ કોષ નાનો પડે
ઉપકાર તમારા અગણીત
અનોખુ સ્થાન મુજ હ્રદયે
તમારું, પિતા તમે મહાન
નમન કરું સર્વદા તમને
પિત્રુ દેવો ભવ પિતા મહાન
૦૬ /૨૧/ ૨૦૨૦
ડો ઈંદુબહેન શાહ

વસંત

       વસંત આવી પ્રકૃત્તિ ઊઠી નવજીવન પામી
વહેલી સવારે કોયલના કુહુ કુહુ ટહુકારે જાગી

   ટણ્મ્ણ્ણ..મોબાઈલ રણક્યો અવગણના કરી
ઉઠી દોડી બારણું ખોલી દ્રષ્ય અદભૂત નિહાળ્યા

    નવ પલ્લવિત વૃક્ષોની શાખા મધ્યેથી
સૂર્યના કોમળ કિરણો વનરાજીમાં પ્રસરી રહ્યા

કોયલ પંચમસૂરને માણતા નિહાળતી રહી
સુગંધીત પુષ્પોની સૌરભ લહેર વાયુની લાવી

નાસાગ્રે શ્વાસ સાથે મન હૈયું ઉન્માદે ભરી દીધા
નવ જીવન પ્રકૄત્તિનું  મુજ જીવનને ઉન્મેષે દેશે ભરી

મા

      મા વિષે ઘણા લેખો, કાવ્યો લખાયેલ છે અને લખાતા રહેશે. હા જમાનો બદલાય તેમ લખાણ બદલાય. ૧૮મી સદીની મા અભણ, પણ ગણેલ કોઠાસુજવાળી સમય આવે સામી છાતીએ દુશ્મનને હંફાવનાર નિડર.
૧૯મી સદીની માને યાદ કરતા કવિ કલાપીનું ગ્રામ્ય માતા યાદ આવે, તરસ્યા ઘોડેશ્વાર રાજાને શેરડીની કાતળી કાપી રસ પીવડાવે છે,રસ પીતા રાજાના મનમાં વધુ મહેસુલ ભાગ લેવાનો વિચાર આવે છે,  ઘોડેશ્વાર રાજા વધુ રસ માટે પાત્ર ધરે છે, શેરડી પર બે ત્રણ ઘા પડ્યા રસ નીકળતો નથી, ગ્રામ્ય માતાની આંખમાં આંસુ આવે છે બોલે છે હે પ્રભુ મારી ધરા રસ વગરની થઈ, રાજા દયા હીન થયો છે, નહીં તો આવું ન બને, અને તુરત રાજા ગ્રામ્ય માતાની અને ઈશ્વરની માફી માંગે છે.
રાજાનું પાત્ર પાછું ભરાઇ છે.
આપણે સહુ જાણીએ છીએ ૨૦મી સદીની મા,ઘર અને ઓફિસ બન્ને જવાબદારી સંભાળે છે.
મા માટે ઘણી કહેવતો છે,
મા તે મા બીજા બધા વગડાના વા,
સ્ત્રી અબળા હોય શકે માતા નહીં,
જે કર જુલાવે પારણું તે જગ પર શાસન કરે
મા એટલે વાત્સલ્યની મૂર્તિ
એક માતા સો શિક્ષકની ગરજ સારે

મારા થોડા શબ્દો કાવ્ય રૂપે માને અર્પણ

માતા તારો સ્નેહ અમૂલ્ય
વર્ષે અમૃત ધાર અવિરત

મા તું સંવેદના ભાવના અહેસાસ
મા તું જીવનમાં ફૂલોની સુવાસ

     સર્વ સંતાનોની હેતુ્ચ્છુ માતા
છિંકે બાળ જરી શબ્દ સરે ખમ્મા

      બે હોય કે ચાર સૌ પર
તુજ હેત રહે સમાન

અગણીત છે ઉપકાર
આજ કરી રહી યાદ

    તુજ રૂણ ચૂકવવા અસમર્થ,
મા તને કોટી કોટી પ્રણામ

  માતા તારો સ્નેહ અમૂલ્ય
વર્ષે અમૃત ધાર અવિરત

 

 

 

ઘટના

 

    ઘટના તો આવે ને જાય

    કોઇના મન આનંદિત થાય

તો કોઇના મન થાય વ્યથિત

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

કોઇ દ્વારે લગ્નની શરણાઇ વાગી

યુગલ જઇ રહ્યુ સંસાર યાત્રા પ્રારંભે

તો કોઇ દ્વારેથી ઉઠી નનામી

ડાઘુ પોંહચાડી રહ્યા અંતિમ યાત્રાએ

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

કોઇ સ્થળૅ થય રહ્યા બોંબ ભડાકા

કોઇ સ્થળૅ આતશબાજીના ધડાકા

કોઇ સ્થળૅ ચિતા ભડભડ બળૅ

તો કોઇ સ્થળૅ દિવાળી ઝગમગે

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

ઘટના તો ક્ષ્ણૅ ક્ષ્ણે બદલતી રહે

સાથે મન ચંચળ યાત્રા કરતુ રહે

પળમા પહોંચે કાશ્મીરની સીમાએ

તો પળમા પહોંચે અફ્ઘાનિસ્તાન ઇરાકે

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

રે મન તુ કરે પણ શું?

વ્યથિત થાય કે આનંદિત!

ઘટના ન બદલી શકે

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

પસ્તાવો

             જનકભાઈનો સ્વભાવ ખૂબ તેજ ભણેલા પી એચ ડી સુધી પરંતુ બિલકુલ ગણેલ નહી, ભણતર અને ગણતર બેઉ સાથે હોય તેવું ભાગ્યે જ બને.સારી કંપનીમાં મેનેજીંગ ડિરેક્ટરનો હોદ્દો સંભાળે જોબ પર તો બધા સાથે સારા, રહેવું જ પડેને આ દેશમાં કર્મચારીઓ(employees)ને તો બરાબર સાચવવા પડે, કોઈ સાથે ઊંચા સાદે બોલી જવાય તો બોસ સામે કેશ થાય લોયરને કમાણી બીજુ શું ? આબરુના કાંકરા. પોતાની સેક્રેટરીને તો ખૂબ સાચવે તેની સાથે લંચ અને કોઈ સાંજે ડીનર લેવા પણ જાય.

  તમને વિચાર આવ્યોને ઘરમાં તો પત્નિ અને બાળકો સાથે આનંદથી રહેતા જ હશે. ઘરમાં આવે એટલે જોબ પરના ગુસ્સાનો ભારેલો અજ્ઞી ભભૂકે. જાનકીબેન સંસ્કારી અને સમજુ પતિ આવે તે પહેલા બન્ને બાળકોને લેસન કરાવે,મોટી દીકરી જયના ૭ વર્ષની ૩ જા ધોરણમાં નાનો દિકરો જય ૫ વર્ષનો કે જીમાં બન્નને જમાડે બાળકોને હિતોપદેશની વાર્તા વાંચે બાળકો સાંભળે સુઈ જાય. બાળકો  માની  શિખામણથી ખૂબ સમજુ.
રાત્રે ૯ઃ૩૦ વાગે જનકભાઈનું આગમન થાય જાનકીબેને ઓવનમાં રસોઈ ગરમ રાખેલ તુરત બન્નેની થાળી પીરસે એક કોળિયો મોઢામાં મુકે “આવું ફીક્કુ શાક, દાળતો જાણે ત્રણ માળની, તારે કોઈ દિવસ મારા ટેસ્ટનું તો બનાવવાનું જ નહી,”થાળીને હડસેલો મારી ઊભા થઈ જાય “તારી માએ તને કંઈ શીખવાડ્યું જ નથી.”દરવખતે આવા શબ્દો તો કોઈ વાર ખરાબ ગાળ પણ બોલે જાનકીબેન કોઇ જવાબ ન આપે બાળકો ઊઠી જાય અને સાંભળે તો તેમના બાળ માનસ પર કેવી અસર થાય.તેમના માતા-પિતાને તેમણે કદી ઊંચે સાદે બોલતા નહી સાંભળેલ પોતે ખાઈ લે લેફ્ટ ઓવર ફ્રિઝમાં મુકે. એકાદ પુષ્તક વાંચે ને સુઇ જાય.
બાળકો પુખ્ત વયના થયા, બન્ને ભણવામાં હોશિયાર દીકરીના અને દીકરાના હાઈસ્કુલ ગ્રેજ્યુએસનમાં પણ જનકભાઈની હાજરી નહી ફોન પર કોંગ્રેચ્યુલેસન આપી દે અગત્યની મિટીંગને કારણ હાજર નહી રહી શકે. બન્નેના ગ્રેજ્યુએસનમાં જાનકીબેન એકલા ગયા. દીકરીને Harvard યુનિવર્સિટીમાં સ્કોલરશીપ સાથે એડમિસન મળી ગયું  વેકેસનમાં તેણે મમ્મીની ડો.ફ્રેન્ડ કેતકીની ઓફિસમાં જોબ લઈ લીધો.
જયને એમ.આઈ. ટી એન્જેનિયર કોલેજ માં સ્કોલરશીપ સાથે એડમિસન લીધું. દીકરી ડો. થઈ અને દીકરો કેમિકલ એન્જિનિયર થયો.
જાનકી અને કેતકીની મિત્રતા સ્કૂલથી, કોલેજમાં પણ બન્ને સાથે, ઇન્ટર સાઇન્સ પછી કેતકી મેડીકલ કોલેજમાં ગઈ. જાનકી એમ.એસ.સી થઈ, અમેરિકાથી પરણવા આવેલ જનક સાથે લગ્ન કરી અમેરિકા આવી.ડો. કેતકી U. S. M. L. E    પરિક્ષા પાસ કરી અમેરિકા આવી, કેતકીએ મોટી ઉંમરે સાથે ભણતા અમેરિકન ડો. ટેમ્પેસ્ટા સાથે લગ્ન કર્યા, એક દીકરો હજુ ૧૨ વર્ષનો. કેતકી તેના પતિ અને પુત્ર દર ફ્રાયડે  ડીનર બોમ્બે બ્રેઝરી રેસ્ટૉરન્ટમાં લે.જનક તેની સેક્રેટરી રોસા સાથે એજ રેસ્ટૉરન્ટમાં દર ફ્રાયડે હોય તેઓ બન્ને તેમની ચેસ્ટામાં મસગુલ હોય તેમનું ધ્યાન કેતકી પર ન જાય પરંતુ કેતકી અને ટૅમ્પેસ્ટા તેમને જોયલે દીકરો સાથે હોય એટલે બોલે નહી. એક ફ્રાયડે ડો ટેમ્પેસ્ટા કોલ પર હતા દીકરો ફ્રેન્ડના ઘેર પ્રોજેક્ટ કરવા ગયેલો કેતકીએ જાનકીને ફોન કર્યો મને બોમ્બે બ્રેઝરીમાં ૭ વાગે મળ. જાનકીબેન બાળકો મોટા થયા પછી પોતાનામાં વ્યસ્ત રહેતા તૈયાર થયા પહોંચ્યા કેતકીએ ટૅબલ બુક કરાવેલ બન્ને બેઠા. ખૂણાના બુથમાં જનક અને તેની સેક્રેટરી બેઠેલા બન્નેની ચેસ્ટા જોઈ જાનકીબેન સ્તબ્ધ થઈ ગયા. ડો. કેતકી બોલી જોયું તું મારું માનતી નોતી, કેતકી હવે મારે શું કરવું? હું કહું છુ તારે વકીલ પાસે જવાનું ડીવોર્સ પેપર્સ ફાઇલ કરવાના મારી પાસે તારા વરની ચેસ્ટાના બધા ફોટા છે. તું જરા પણ ગભરાતી નહી. તારા બન્ને બાળકો તને સાથ આપવાના તેની મને ખાત્રી છે. બીજે દિવસે કેતકી અને જાનકી છૂટાછેડાના પ્રખ્યાત વકીલ દેશાઇની ઓફિસમાં ગયા, વકીલે જાનકીને સાંભળી તેની નોંધ લીધી કેતકીએ ફોટા બતાવ્યા. છૂટાછેડાના પેપર્સ તૈયાર કર્યા જાનકીને આપ્યા. બન્ને સખીએ સાથે લંચ લીધુ, “જાનકી મારે ઘેર લવ કે તારે ઘેર”? “મારે ઘેર જ લઇ લે” સારું તું અંદર જા બારણું થોડું ખુલુ રાખજે”.જાનકી અંદર ગઈ,
પતિ ધૂંવાફૂવા તાડુક્યા પૂ્છ્યા વગર ક્યાં ભટકવા ગઈ’તી જાનકીબેને મુંગે મોઢે પેપર્સ આપ્યા બોલી સહી કરો.
ડીવોર્સ પેપર જોઈ જનક ખૂશ ભાવતુ વૈદ્ધે બતાવ્યું તુરત સહી કરી આપી.

 કોર્ટમાં કેસ દાખલ થયો. પત્નિ અને બાળકોને માનસિક ત્રાસનું કારણ દર્શાવેલ. બન્ને પક્ષના સ્ટૅટમેન્ટ લેવાયા બન્ને રાજી ખુશીથી છૂટા થવા માગે છે, તુરત જજમેન્ટ આવ્યું જાનકીબેનને જનકભાઈની ૫૦ટકા સંપત્તિનો હક્ક, મેન્ટલ ત્રાસના પાંચ,પાંચ ટકા બંન્ને બાળકોને આપવાના કેસ પતી ગયો.
જાનકીબેન બીજે દિવસે સામાન પેક કરી દીકરીના એપાર્ટમેન્ટમાં જતા રહ્યા.
જનકભાઇના બંગલામાં રોસા રહેવા આવી ગઈ.લીવ ઇન કોન્ટ્રાક કર્યો.રોજ રેસ્ટોરન્ટમાં જમવાનું . જનક કઠપુતળી રોસાના હાથમાં દોરી જેમ નચાવે તેમ નાચે. ધીરે ધીરે રોસા પોતાની સહી ચેકમાં કરવા લાગી સ્ટૅમ્પ ઓફિસનો,પૈસા મેક્ષિકોની બેન્કમાં જમા કરવા લાગી.એક વર્ષમાં બધા ખાતામાંથી પૈસા જવા માંડ્યા, આ બધી ખબર જનકભાઈને ઘણી મોડી પડી. એક ફ્રાઇડે રોસા તેની માસી મેક્ષિકોથી આવી છે તેને મળવા જવું છે બહાને વહેલી નીકળી ગયેલ, ઘરમાંથી બીજી નાની વસ્તુઓની ચોરી કરી બેગ ભરી હોબી એરપોર્ટ પરથી કેનકુન રવાના થઈ ગઈ. જનકભાઈ ઘેર આવ્યા ઘર વેરણ-છેરણ કેમેરા નહી લેપટોપ નહી.માઈક્રોવેવ નહી. જનકભાઈ માથે હાથ મુકી રડવા લાગ્યા અરર  હું મારી સાચી ગૃહલક્ષમી જાનકીને ન ઓળખી શક્યો, ધુતારી મેક્ષીકનના રૂપમાં મોહી પડ્યો. જાનકીને ફોન કર્યો, જાનકીના ફોનમાં હજુ પતિનો ફોન હતો સાણી સરળ જાનકીએ ઉપાડ્યો, સામે ચોધાર આંસુ સાથે રડતા અવાજે જનકભાઇ બોલ્યા જાનકી મને માફ કર હું રૂપના મોહમાં ઢગાય ગયો છું મારું બધું ચોરી મને ભીખારી બનાવી રોસા ભાગી ગઈ; સ્પિકર ફોન પર બધી વાત જયનાએ સાંભળી, જય પણ આજે ફ્રાયડે મમ્મીને મળવાને ખાસ તો મમ્મીના હાથનું સ્વાદીસ્ટ ઇન્ડીયન ફૂડ ખાવા આવેલ. જયનાએ વાત કરી પપ્પા મારા એપાર્ટમેન્ટમાં આવો આપણે ચારેય સાથે જમીએ. “બેટા હું શું મોઢું લઈને આવું?
જય બોલ્યો પપ્પા અમારા સંસ્કાર તમને બોલાવે છે આપણે પહેલી વખત બધા સાથે જમીએ અને શાંતિથી વાતો કરીએ.

જનકભાઈ ગયા ત્રણે જણાના પગે પડ્યા પસ્તાવાના આંસુ વહેતા રહ્યા.
“આ પસ્તાવો વિપુલ ઝરણું સ્વર્ગથી ઊતર્યું,
પાપી તેમાં ડૂબકી દઈને પુણ્યશાળી બને છે”
જયનાએ પપ્પાને ઊભા કર્યા ચારેય જણાએ સાથે ભોજન લીધું.

 

રીનાના પપ્પા

“મમ્મી બધાના પપ્પા ઘેરથી કામ કરે છે મારા પપ્પા કેમ રોજ જોબ પર જાય છે?”
“બેટા તારા પપ્પા પોસ્ટ ઓફિસમાં કામ કરે છે બધાને મેલ પહોંચડવી પડે ને? ”
“મમ્મી પપ્પા માસ્ક મોજા ગાઉન બધું પહેરીને તો જતા નથી! ”
” બેટા બધુ ગાડીમાં હોય છે બધું પહેરીને હોફિસમાં જાય છે ઘરમાં નથી લાવતા     આપણી સેફ્ટી માટે,”
“પપ્પા આપણું બહુ ધ્યાન રાખે છે  પણ મને એમની ચિંતા થાય છે રાતના બધી મેલ સોર્ટ કરવામાં આ વાયરસ તેમને લાગી જશે તો મારા પપ્પા ૬૫ વર્ષના છે ૬૦ વર્ષથી મોટા લોકોને આ વાયરસનો ચેપ જલ્દી લાગે છે,”
“બેટા તું ચિંતા નહિ કર રામ રાખે તેને કોણ ચાખે!!” હું અને તારા પપ્પા રોજ રામાયણ સાંભળીએ છીએ, દર શનિવારે તારા પપ્પા હનુમાન ચાલીસાનો પાઠ કરે છે, તને તો ખબર છે હનુમાનજીએ રાવણ જેવા મોટા રાક્ષસની લંકા બાળી નાખી હતી. કોરોના રાક્ષસને પણ જરૂર બાળશે, ૧૦ વાગ્યા હવે સુઇ જા તારા ૮ વાગ્યાથી ઑન લાઈન ક્લાસ શરુ થશે. જ્યારથી લોકડાઉન શરુ થયો ત્યારથી મા-દીકરીનો આ વાર્તાલાપ રુટીન થઈ ગયેલ.
એક દિવસ રાકેશભાઈને સવારના હળવો માથાનો દુખાવો થયો, તેમનો સ્વભાવ ફરજ, નિયમિતતા પ્રામાણીકતા તેઓ હળવા દુખાવાને ગણકારે? રાત્રે જમીને કામ પર ગયા. ૧ વાગે ઘેર આવ્યા સુતા બપોરના ૧ વાગ્યો ઊઠ્યા નહી.રમીલાએ મનમાં વિચાર્યું કોરોનાને કારણે સ્ટાફ ઓછો એટલે સ્વભાવ મુજબ કામ વધારે કર્યું હશે ભલે આરામ કરતા. રસોઈ કરવાલાગી, જીવ બેડરૂમમાં, પાછી જોવા ગઈ, માથે હાથ મુક્યો, તાવ ચોકી ગઈ તુરત પતિને ઊઠાડ્યા  રીના.. રીના …જલ્દી આવ ૯૧૧ને ફોન કર પપ્પાને ઇ. આર.માં લઈ જવા પડશે. રીનાએ તુરત ફોન કર્યો એમ્બુલન્સ આવી, પેરામેડીકે તપાસ્યા રેસ્પિરેસન ખૂબ ધીમી ગતીનું જણાયું ઓક્સિઝન કેન્યુલા નાકમાં પરોવી ઓક્સિઝન શરુ કર્યો. મા-દીકરી કારમાં બેઠા મેથોડીસ્ટ હોસ્પિટલ પહોંચ્યા. ઈ.આર ડોકટરે તુરત જ વેન્ટીલેટર પર મુક્યા આઇ.સી .યુમાં ખસેડ્યા. કોરોના પોઝિટીવ રીઝલ્ટ આવ્યું મા-દીકરીને ઘેર ક્વોરોન્ટાઈન રહેવાની સલાહ આપી. રીના નો રોસ “મોમ you did’t listen, see what happened) (તું મારું માનતી નોતી જોયું શું પરિણામ આવ્યું) મને જે બીક હતી તે કોઈ હનુમાને મિટાડી નહિ, સાચી પડી, મમ્મી હનુમાન લંકા બાળી શકે કોરોનાને નહિ આજે દુનિયાભરના સાઇન્ટીસ તેની રસી શોધવા રિસર્ચ કરી રહ્યા છે તેની અસરકારક દવા પણ હજુ શોધી નથી શક્યા, રીના આક્રોસ ઢાલવી રહી..રમીલા ચોધાર આંસુ સારતી રહી.
રીનાએ સોસિયલ મિડીયા પર પ્લાસમા માટે અપિલ કરી. એક કોવિડ૧૯ પેસન્ટ સારો થયેલ તેનું પ્લાઝમા મળી ગયું રીનાએ તુરત જ ડોનર અને ડૉ ને ફોન કર્યા. પ્લાઝમા રાકેશને અપાયું ધીરે ધીરે વેન્ટીલેટર્સ સપોર્ટ ઘટાડતા ગયા, ઓક્સિઝન  નેઝલ કેન્યુલા મારફત આપ્યો બે દિવસમાં ઘેર લઈ આવ્યા. મા-દીકરી બન્નેના કોરોના ટેસ્ટ નેગેટિવ હતા. રાકેશભાઈને બે અઠવાડિયાની ઓફિસિયલ રજા. બે અઠવાડિયા પછી રિપિટ ટેસ્ટ નેગેટિવ આવ્યો ને તુરત સિન્સિયર રાકેશભાઈ પોસ્ટઓફિસના કામે લાગી ગયા.

સત્ય ઘટના પર આધારીત નામ, જગ્યા વગેરેના ફેરફાર કરેલ છે.

 

મુક્ત વિહરે

આજ ફરવા નીકળી રસ્તા સુમસામ
પંખીઓ ઊડે ફરફર નહીં કોઇ ચિંતા
ઘડીક રસ્તા પર ચરવા ઉતરે નીચે
નથી મોટર ગાડી કે ટ્રકનો ઘોંઘાટ

મરજી પડે ઉડે ઉંચે ઉંચે આકાશે
થાકે વૃક્ષની ડાળીએ બેઠા સહુ સાથે
ડૉલતી ડાળીઓ પવન સંગે રમતી રમત
ઝુલી રહ્યા છે વિહંગો ડાળીઓ સંગે

તળાવમાં તરી રહ્યા બતકના કુટુંબ
સ્વેત હંસની જોડી મહાલતી સાથે
નથી તીર કામઠા પથ્થરનો ભય
બગલો ભગત કાંઠે ઉભો બંધ આંખે

માછલીઓ તરી રહી છે નિશ્ચિંત
નથી જાળ પાથરી બેઠા કોઈ કાઠે
ખિલ્યા વિવિધ રંગી પુષ્પો કમળના
રાહ જોતા ભ્રમર ઉડી આવી બેસે

ઘડીક બેઠી બાંકડે શાંત ચિત્તે
ભીતરે જોઈ મુજને આજ મને

 

 

 

 

 

 

ચકલીની નજર

           નીમા અને તેની ૫ વર્ષની પૌત્રી ઈવા રોજ સવારે બેક યાર્ડના હીંચકા પર  બેસે પક્ષીને ચણ નાખે કેવા મજાના પક્ષી આવે જુદા જુદા રંગની ચકલીઓ, કબુતર તેતર કોઇકવાર કાગડા પણ આવી જાય, શાળાઓ બંધ, મોલ બંધ  ક્રિયાગણો, સ્વિમીંગ પુલ બધુ જ બંધ, કોવીડ ૧૯ નો કર્ફ્યુ ફરજીયાત ઘર કેદ! દિવસ પસાર કેમ કરવો? સવારના ચા નાસ્તો પતાવી અમે બન્ને હીચકા પર અને દાદા તેમનું હ્યુસ્ટન ક્રોનિકલ વાંચે અને ટી વી ફોક્ષ ન્યુઝ ચેનલ શરુ કરીદે. આમ અમારો દિવસ શરુ થાય. દીકરો-વહુ તેમના કામે જાય.
આજે રોજના નિયમ મુજબ બહાર હિંચકા પર બેઢા બધા પક્ષીઓ પાંખો ફફડાવતા આવ્યા  આનંદથી દાણા ચણવા લાગ્યા. ઈવાનું ધ્યાન વંડી પર બેઠેલ બે કાળી ચકલી પર ગયું બોલી “બા જુઓ આ બે ચકલી દાણા ચણતી નથી આકાશ તરફ નજર માંડી બેઠી છે, બા તેના મા-બાપ કોરોના વાયરસથી મરી ગયા હશે?”
“ના બેટા કોરોના વાયરસનો રોગ માણસોને જ થાય પષુ -પક્ષીને ન થાય,”
“તો પછી કેમ દાણા ચણવાને બદલે ઉદાસ ચૂપ ચાપ બેઠી છે?”
” બેટા આ બે દેવ ચકલી ઉપર જોઈ માણસ જાતી માટે પ્રભુને પ્રાર્થના  કરે છે કોરોના વાયરસ રોગ થતો અટકાવ ,જેને થયો છે તેઓ બધાને જલ્દી સારા કરી દે,”
“બા હું પણ રોજ સવારે પ્રાર્થના કરીશ અને મારી બધી બહેનપણીઓને ફોન કરી કહીશ બધા પ્રાર્થના કરો.”
“સરસ બેટા ઈશ્વર નાના બાળકોની પ્રાર્થના જરૂર સાંભળશે ચાલો તડકો થયો અંદર.”

સુક્ષ્મ અતિ સુક્ષ્મ (કાવ્ય)

સુક્ષ્મ અતિ સુક્ષ્મ નરિ આંખે ના જોવાય
પકડમાં લીધી એણે મનસ્વી માનવ જાત
છોડાવ્યું માસ ભક્ષ્ણ ને અંગ્રેજી રીતભાત
હસ્ત ધનૂન ને ભેટવાનું ગયું ભૂલાય

વયો વૃધ્ધ ઘરમાં બેઠા ફરજીયાત
અપનાવી વૈદીક પ્રણાલી સહુએ
કાળા ધોળા આધુનિક કે ભોટ
સત્કાર્યા મહેમાન સહુને કરી નમસ્કાર

પિઝા પાસ્તા મેક્ષીકન ફુડ
મમ્મીને મ્ળ્યો ઘણો સમય
બનશે નિત નવા ભોજન
ભૂલાવશે હોટેલની ટેવ

પ્રાણાયમ ને યોગાસન થઇ જાય
જૉ દુનિયાભરમાં પ્રચલીત
કોરોના વાયરસની શું મજાલ?
કે કરે દુનિયાને પાયમાલ

વિચાર ધારા (હાઈકુ)

મિત્રો આજ કાલ કોવીડ ૧૯ ના સમાચાર, ટી વી , ન્યુઝ પેપર, ઇ મેલ બધે ઍના પરના લખાણ, વિડીયો  વગેરે વગેરે  ..વાંચતા વાંચતા મારા મનમાં વિચાર ધારા શરું થઈ.

                                                          વિચાર ધારા અટકે ના કદી
હકાર,નકાર અવિરત ચાલી
સ્ફુરણા થઈ લખાયા થોડા
હાઈકુ

વિચાર ધારા
અટકાવી  શકાય
મન શાંત તો

મન માકડું
ઊછળે વધુ વધુ
પ્રયત્ન વ્યર્થ

તુચ્છ વિચાર
ધકેલી મુકુ તુજ
નામ જ એક

ઈચ્છુ સહુનું
સ્વાસ્થય મનમાં
ધરી ધ્યાન

કોરોના ભય
ભાગ જગતમાંથી
થ્યું સ્વસ્થ મન

 

                                                     ડો ઇન્દુ શાહ   હ્યુસ્ટન   ૦૩/૧૮ ૨૦

હાઈકુ નારી દિને

    મિત્રો

  આજે નારી દિને નારી વિષે થોડા હાયકુ મુકુ છું.

1. નારીનું દૂધ
   વગોવે નરાધમો
   હવસ પૂરી

2. કહેવાય છે
   જગતમાં જનની
   ખરેખર છે?

   ૩. તો પછી રોજ
   અત્યાચાર ખબરે
   છાપા ભરાય!!

  ૪.    શાસ્ત્રો કહે છે
નારી તું નારાયણી
ખરેખર છે?

૫.     સમય છે આ
રાહ શાની જુએ છે!
વેઠયું ઘણું

૬.     ધરી લે હવે
ચંડિકા રૂપ તારું
દે પડકાર