દિલની વાત કાવ્ય

 

   “દિલની વાત”

મારી બદનશીબી તારો કોઇ વાંક નથી

તારા મળ્યાની ખુશીમાં ભૂલાયા મારા શૉખ

તને અપનાવી રોમ રોમમાં નથી જ્ગ્યા ખાલી

મિત્રો કરે ફરિયાદ ક્યાં તું ગઈ ખોવાય?

હસતા રમતા સાંભળું વાતો બધી ઠાલી

તને મળુ વાતો નથી ખૂટતી મારી ને તારી

દિલમાં ઉમેદોના ભંડાર હતા બધા જે

તારી ને મારી ગણી ભૂલાતા ગયા સહેજે

આવ્યા જિંદગીના આરે યાદ આવે યુવાની

પૂછે તું મને કેમ કદી કાંઇ માગે નહી

માગ્યા વિના મને મળી જાય છે ઘણુ

મનની વાત જાણી છાની આપે દે બધુ

મુજ હૈયે તું વશે તારા હૈયામાં હું

દિલની વાત દિલ જાણી લે શું બોલુ?

 

 

 

ભગવાન ભરોસે

તરુલતા વાર્તા સ્પર્ધામાં ત્રીજું સ્થાન મળેલ વાર્તા આજેબ્લોગ પર મુકુ છું.

વૈશાખ મહિનાની ધોમ ઘખતી ભૂમિ પર છ પગલા ધમ ધમ ધરતી ધૃજાવતા ઉતાવળે ચાલી રહ્યા છે, જવું? શા માટે જવું છે? શું કરીશું? કંઇજ ખબર નથી, કોઇનો સાથ નથી, બસ, ઉપર આભ નીચે ધરતી. આકાશમાં ભમતી ભૂરી વાદળીઓની છત્રી ઓઢી ત્રણ વ્યક્તિ, મા અને બે દીકરીઓ ચાલ્યા કરે છે, દીકરીઓના માસુમ ચહેરા પર આશ્ચર્ય, ભયના મિશ્રીત ભાવ છે. માતાની ટટ્ટાર ખુમારી ભરી ચાલ અને સીધી નજર તેનો આત્મ વિશ્વાસ સુચવી રહ્યા છે.

મનમાં ઊમટતા વિચારો “મને બે દીકરીઓ થઇ એ શું મારો ગુનો છે!? મારા પતિ હતા ત્યારે કોઇની હિમત ન હતી, મારું અપમાન કરવાની, તેમનું અકસ્માતમાં અકાળે અવસાન થયું અને ડગલે ને પગલે મારું અપમાન..અને મારી દીકરીઓની અવગણના.. સહન ન થયું, ક્યાં જઈશ??..આવા વિચારો…પળ બે પળ તેણીનો આત્મ-વિશ્વાસ ડગુમગુ કરે છે. માહ્યલો બોલે છે, “નહીં સલમા, અત્યારે તારે બધુ ભૂલી જવાનું છે, અતીતને છોડ, ભવિષ્યનો વિચાર કર, ધરા અને ઝરા બે માસુમ બાળકીઓનું ભવિષ્ય તારે ઘડવાનું છે એ જ એક ધ્યેય…તું જરૂર કરી શકશે”…અને સલમા બે હાથમાં વહાલી પુત્રીઓના હાથ પકડી તેમને દોરતી ચાલી રહી છે…સમજુ સહનશીલ દીકરીઓ મા સાથે કદમ મેળવી રહી છે. થોડે દૂર કાચા રોડ પર એક છાપરી નીચે થોડા લોકો નજરે પડતા જ સલમાએ ઝડપ વધારી, જરૂર ત્યાં બસ સ્ટેન્ડ છે. હાશ, શહેરમાં જવાની બસ અહીંથી મળી જશે, આશા બંધાઇ. દીકરીઓ સામે જોયું, બન્નેના મુખ પરનો પસીનો પાલવથી લુછ્યો, હવાથી વેરવિખેર વાળની લટોને હાથની આંગળીઓ ભેરવી સરખી ગોઢવી, બેટા, હવે પેલી છાપરી દેખાય છેને ત્યાં સુધી જ ચાલવાનું છે. માના પ્રેમાળ સ્પર્શથી બન્ને દીકરીઓના મુખ પર સ્મીત ફરક્યું. મોટી ધરાએ પુછ્યું “મા આપણે ત્યાં રહેવાનું છે? “ના બેટા ત્યાંથી બસમાં બેસી આપણે રાજકોટ શહેરમાં જવાનું છે”. નાની ઝરા તો નાચવા લાગી, મા મારી બેનપણી તેના મામાના ઘેર રાજકોટ ગઈ’તી, આપણે મામાને ત્યાં જવાનું છે?” બેટા આપણને ખુદા જ્યાં લઈ જાય ત્યાં જવાનું છે” આમ વાતોમાં બસ સ્ટેન્ડ આવી ગયું.

બસ સ્ટેન્ડ પર ઘણા લોકો હતા, કોઇ જમીન પર નિરાંતે બેઠેલા હતા, તો કોઇ પોતાના પોટલામાં બાંધેલ પોતાની કારીગરીનું શહેરમાં સારે ભાવે વેચાણ થશે તે આશા સાથે બસની રાહ જોઈ રહ્યા હતા… તો કોઈ શહેરમાં દીકરીના લગ્ન પ્રસંગનું હટાણું કરવા જઈ રહ્યા હતા..એકાદ બે જુવાનિયા શહેરમાં અમીતાભ બચ્ચનની પીકુ સિનેમા જોવા આતુરતાથી બસની રાહ જોઇ રહ્યા હતા. સલમા આ બધાની વાતચીત સાંભળી રહી હતી. ઝરા અને ધરા બન્ને થાક્યા હતા, તેઓની આંખમાં ઉંઘના ગાડા ઉમટ્યા હતા, ઠેલવા મુશ્કેલ જણાતા, સલમાએ બન્ને દીકરીઓને ઑઢણું પાથરી સુવડાવી, નજર પાછી રોડ પર, ક્યારે બસ આવશે? દૂરથી કોઈ વાહન આવતું જોયું સલમા ખુશ થઇ, બસ આવી! બેઠેલા સૌ ઊભા થયા, કપડા ખંખેરવા લાગ્યા, વાહન નજીક આવ્યું ..ટોળામાંથી કોઇ બોલ્યું “ આ તો કોઈ સાહેબની જીપ આવતી જણાય છે, સલમા બે ડગલા આગળ આવી રસ્તાની ધારી પરથી દૃષ્ટિ દૂર ફેલાવી, લોકોના ટોળાને જોતા જીપના ડ્રાયવરે સ્પીડ ઘટાડી, અંદર બેઠેલ સાહેબે પુછ્યું; “દીલુભા, આજે બસ મોડી પડી લાગે છે, ઘણા લોકો રાહ જોઇ રહ્યા છે!” સાહેબ બસનો ટાઇમ હવે થાય છે, આ તો કાલે પુનમના મૅળામાં જવાની ભીડ છે” જીપ એકદમ બસ સ્ટૅન્ડ પાસે આવી, સલમા અને સાહેબની દૃષ્ટિ મળી, સાહેબ મનમાં; અરે આ તો સલમા!!!, સલમાના માનસપટ પર નામ આવ્યું સમીર!! અહીં કયાંથી? સાહેબે ડ્રાયવરને જીપ રોકવા કહ્યું, ડ્રાયવરે જીપ પાર્ક કરી કે તુરત સમીર સાહેબ જીપમાંથી નીચે આવ્યા. સલમા પાસે આવી, જાણે વર્ષોથી ઓળખતા હોય તેમ સહજ ભાવે બોલ્યા “સલમા બસની રાહ જોતા રાત પડી જશે, ચાલ જીપમાં બેસી જા, તારી સાથે બીજા કોઇ હોય તો તેને પણ લઇ લે,” “મારી બે દીકરીઓ છે ખૂબ થાકી ગઇ છે” બોલી સલમા દીકરીઓને ઊઠાડવા નીચે નમી “ધરા, ઝરા ઊઠો, આપણને લેવા અંકલ જીપ લઈને  આવ્યા છે” જીપનું નામ સાંભળતા જ બન્ને ઊભી થઇ ગઈ. બન્નેના હાથ પકડી સલમા જીપ તરફ ચાલવા લાગી, ડ્રાયવરે ઉતરીને બન્ને દીકરીઓને ઊચકી જીપમા બેસાડી, સમીરે સલમાનો હાથ પકડી જીપ પર ચડવામાં મદદ કરી, બન્ને એક બીજા સામે જોઇ રહ્યા બન્નેની આંખોમાં અનેક પ્રશ્નો.. સમીરની આંખો પૂછી રહી છે સલમા ક્યાં ખોવાઈ ગયેલ આટલા વર્ષ? તો સલમાની આંખમાં પ્રશ્ન સમીર ૧૧મું પાસ કરી કોલેજમાં ગયો ને સલમાને સાવ ભૂલી ગયો? આ હસ્ત મેળાપ ૧૧ વર્ષ પહેલા ન થઈ શક્યો, આજે અચાનક વેરાન વગડામાં..!!!

અને બન્નેના મન ૧૧-૧૨ વર્ષના ભૂતકાળમાં ભ્રમણ કરવા લાગ્યા. કેટ કેટલી યાદો સાથે માણેલા તહેવારોની, બચપણમાં કરેલ ધીંગા મસ્તીની નજર સમક્ષ તરવરવા લાગી. બન્ને રાજકોટમાં સાથે મોટા થયા હતા. સલમાએ સમીર સાથે દિવાળીમાં ફ્ટાકડા ફોડ્યા હતા, સમીર હાથમાં ફટાકડાની લાંબી સેર પકડી સળગાવે અને સલમા ચીસ પાડે, સમીર જલ્દી ફેકી દે, તારા હાથ બળશે અને સમીર તેને બીવડાવવા બે,ત્રણ ફટાકડા હાથમાં જ ફોડૅ અને સલમા તેનો હાથ પકડી ફટાકડા છોડાવે, અને બન્ને ફટાકડાના ફ્ટફટ અવાજ સાથે ખડખડાટ હશે. નવરાત્રમાં સલમા સમીરની બેન સાથે ચણીયા ચોળી પહેરી ગરબા ગાવા જાય, સલમાના માતા પિતા પણ કોઇ વાંધો ન ઊઠાવે. સમીર અને તેની બેન પણ સલમા અને તેના ભાઇ સાથે તાજીયા જોવા જાય. આમ બન્ને કુટુંબના બાળકો આનંદ કરે અને વડીલો પણ આ નિર્દોષ આનંદ જોઇ ખુશ થાય.

સમીરના પિતા મામલતદાર, સલમાના પિતા તેમની જ ઓફિસમાં હેડ ક્લાર્ક, બન્ને પડોશી. સલમા અને સમીર સાત ચોપડી સુધી એક જ શાળામાં ભણ્યા, બન્ને સાથે ચાલતા સ્કુલમાં જાય. સલમા ખૂબ રૂપાળી, રસ્તામાં બન્નેને સાથે ચાલતા જોઇ તેમની શાળામાં ભણતા બે મુસલમાન છોકરાઓની આંખમાં ઝેર રેડાતું. અંદરો અંદર વાતો કરતા “અલ્યા મેહમુદ આ ચાંદ, હિંદુ થઇ જવાની હોય તેવું લાગે છે”, “ના ના, જમાલ સલમાનો બાપ સમીરને મુસલમાન બનાવશે” ત્યારે તો વાત છોડી બન્ને ક્લાસમાં ગયા. મેહમુદના મનનો કબજો સલમાએ લઇ લીધો હતો. સલમાનું રૂપ પણ દિલમાં વશી જાય તેવું જ હતું. દિવસે દિવસે વધુ ને વધુ નિખરતું હતું. શાળાના ઘણા છોકરાઓ સલમા પર લટ્ટુ હતા.

આ ઉંમરના છોકરા છોકરીઓના મનમાં તેઓને ન સમજાય તેવા ભાવનો સંચાર થાય છે અને તે જ ક્ષણે તનમાં પણ ઝણઝણાટી પ્રસરવા લાગે છે, તો કોઇ દીકરીઓના મન પરથી અગોચર ભયનું લખલખુ પસાર થઇ જતું હોય છે. સલમાના મનની દશા કોઇ વાર આવી થતી, ખાસ કરીને જ્યારે સમીર તેની સાથે ન હોય. સમીરની હાજરીમાં સલમાની છેડતી કરવાની કોઇ હિમત ન કરે, સમીર પણ બને ત્યાં સુધી સલમાની સાથે જ રહે. એક દિવસ સલમા રીસેસમાં તેની બહેનપણી સાથે બહાર મગફળી લેવા નીકળી અને મેહમુદે મોકો જોઇ સલમાની છેડતી કરી, સમીરે જોયું મેહમુદની બોચી પકડી બન્ને થયા બાથંબાથ, સલમાએ સમીરને વાર્યો,“છોડ જવા દે કંઇ મોટી વાત નથી”, શિક્ષક આવ્યા બન્નેને છુટા પાડ્યા.

સાતમું પાસ કરી બન્ને છુટા પડ્યા. સમીર બોયઝ હાઇસ્કુલમા ગયો અને સલમા ગર્લ્સ-હાઇસ્કુલમાં ગઈ. બન્નેની સ્કુલ જુદી, સમય સરખો, બન્ને સાથે દશ વાગ્યાની બસ પકડે, સલમા ઉતરે તેના પછીના સ્ટોપ પર સમીર ઉતરે, સાંજે પણ બન્નેની બસ નક્કી. બસમાં બન્ને ભણવાની વાતો કરે, સમીર ખૂબ હોશિયાર, સલમાને લેશનમાં મદદ કરે, ગણિત શિખવાડે. સલમાએ નવમું ધોરણ પાસ કર્યું.

સલમા૧૪ વર્ષની થઈ અને તેના માતા- પિતા બન્ને ટાયફોઇડની બિમારીના ભોગ બન્યા, સલમા અને તેના ૧૧ વર્ષના ભાઇની જવાબદારી કાકા-કાકી પર આવી પડી. કાકાને સાધારણ નોકરી, બધા સાથે રહે, કાકી પોતાના બે બાળકોને સંભાળે અને જેઠાણીને ઘરકામમાં મદદ કરે. બન્ને કુટુંબનો વ્યવહાર ભાઈ-ભાભી સંભાળે. અચાનક જવાબદારી છ જણાનું કુટુંબ કેમ નભશે? કાકા મુંઝાઈને પોતાના ભાઇના દોસ્ત, સમીરના પિતા મનસુખભાઈ પાસે ગયા. મનસુખભાઇએ સલમાના પિતાના પ્રોવિડન્ડ ફંડના પૈસા જરૂરી કાગળો તૈયાર કરી, અપાવ્યા. સલમાના કાકાને નાની કરિયાણાની દુકાન કરાવી આપી. ધંધાની શરૂઆત કામ ઘણું કરવું પડે, નોકર પોષાય નહીં, સલમાને અભ્યાસ છોડવો પડ્યો. સલમા તે દિવસે ખૂબ રડી, સાંજે બસમાં સમીરને મળી બોલી “સમીર આજે મારો છેલ્લો દિવસ છે”, “કેમ? હજુ તારે એક વર્ષ બાકી છે, મેં ૮ અને ૯ સાથે કર્યા તેથી મારું આ છેલ્લુ વર્ષ છે, મારો વાદ કરીશ તો એસ એસ સી પાસ નહીં ગણાય સારો છોકરો નહીં મળે બોલી હસવા લાગ્યો, સલમા રડતા રડતા બોલી સમીર તને મશ્કરી સુજે છે! હું સાચુ કહું છું, મારે મારી કાકીને ઘરકામમાં મદદ કરવાની છે અને નાના પિત્રાઈભાઇઓને સાચવવાના છે, જેથી કાકી દુકાનમાં કાકાને મદદ કરી શકે”. બસ સ્ટૉપ આવ્યું કંડકટર બોલ્યો જ્યુબિલી અને સમીરે સલમાનો હાથ પકડ્યો; ચાલ સલમા, સલમા રડતા રડતા સમીરની દોરવાય ઊતરી, સમીર સલમાને ગાર્ડનમાં લઈ ગયો, બન્ને બાકડા પર બેઠા. સમીરે ખીસ્સામાથી રૂમાલ કાઢ્યો, સલમાના આંસુ લુછતા બોલ્યો “અરે ગાંડી એમા આટલુ બધુ રડવાનું? હું તને અમદાવાદ લઈ જઈશ અને ભણાવીશ, હું ચાર વર્ષમાં પાછો આવીશ ત્યાં સુધી તું કાકીને મદદ કર, કાકા-કાકીને ખુશ કર, એટલે તેઓ તને મારી સાથે મોકલે બરાબર? સલમાના ગળે વાત ઊતરી ગઈ. બસ, ચાર જ વર્ષ રાહ જોવાની. બન્ને જણાએ જ્યુબિલી ગાર્ડનની માટલા ગુલ્ફી ખાઇને ઘેર ગયા.

જીપ રાજકોટના ધોરી માર્ગ તરફ દોડી રહી છે. સમીર અને સલમા બન્નેના મન પણ જીપની ઝડપ સાથે ભૂતકાળના પાના ઊથલાવી રહ્યા છે. બન્ને દીકરીઓ નિરાંતે સુતી છે. ચોટીલા નજીક આવતા ડ્રાયવરે પૂછ્યું; સાહેબ બહેનને ક્યાં ઊતરવાનું છે? અને બન્ને વર્તમાનમાં આવ્યા, સમીરે જવાબ આપ્યો, દીલુભા આપણા ઘેર. સલમાએ સમીરનો જવાબ સ્વીકારી લીધો, નાનપણથી સમીર કહે તે માની લેતી.

જીપ સમીરના ઘેર પહોંચી ડ્રાઇવરે ગેટ ખોલ્યો, જીપ અંદર લીધી. સલમાએ બન્ને દીકરીઓને જગાડી; બેટા ઊઠો ઘર આવ્યું. સમીરે ડ્રાઇવરને જમવાના પૈસા આપ્યા “દિલુભા, સવારે દશ વાગે આવી જજો”.

ધરા અને ઝરાએ પુછ્યું, “મમ્મી આપણે અહીં રહેવાનું?” “હા બેટા”

નાની ઝરા બોલી મમ્મી મને બહુ ભૂખ લાગી છે. અને સમીર ટ્રેમાં દુધના ગ્લાસ અને પારલેજી લઈ આવ્યો, ડાઇનીંગ ટેબલ પર ટ્રે મુકી “ચાલો બન્ને ખાવા લાગો, પારલેજી ભાવે છે?” બન્ને જણાએ મમ્મી સામે જોયું. સલમા બોલી ‘બેટા અંકલના ઘેર ખવાય” બન્નેને રસોડામાં ટેબલ પર બેસાડી, સલમાએ સમીરને પૂછ્યું ઘરમાં બીજુ કોઇ નથી? “ના, મારી પત્નિ કેન્સરની બિમારીમાં પ્રભુને પ્યારી થઈ ગઈ, મારો ૭ વર્ષનો દીકરો રાજકુમાર સ્કુલમાં હોસ્ટેલમાં ભણે છે, મારા માતાનો ગયા વર્ષે સ્વર્ગવાસ થયો, મારા પિતાશ્રી ચાર ધામ યાત્રામાં ગયા છે, બે ચાર દિવસમા આવશે, ત્યાં સુધી હું તું અને બે દીકરીઓ”.

“સલમા મેં મારી વાત કરી હવે તારી વાત કર, એક શરત, રડવાનું નહીં”.

“સમીર, સલમાના આંસુ સુકાઈ ગયા છે, તું ગયો ને બીજા વર્ષે કચ્છના કરિયાણાના વેપારી અને તેનો દીકરો માલ લેવા રાજકોટ આવ્યા, મારા કાકાને મળ્યા અને મારા કાકાએ મારો સોદો તેના નાના દીકરા સલીમ સાથે કરી દીધો. ત્રણ મહિનામાં લગ્ન લેવાયા, હું સાસરે ગઈ મારો ભાઇ સમજુ તે ભણવાની સાથે કાકાને દુકાનમાં પણ મદદ કરતો એટલે કાકી ઘર સંભાળી શકતા. મારા પતિ મને ચાહતા હતા, હું પણ તેમને સુખી રાખતી, મને બે દીકરીઓ થઈ, છ મહિના થયા મારા પતિનું રાજકોટથી પાછા આવતા જીવલેણ અકસ્માતમાં અવસાન થયું, ત્યારથી મારા પર મારા સાસરીયાનો ત્રાસ શરુ થયો, ઘર આખાનું કામ હું એકલી કરું, તેનો તો મને કોઇ વાંધો નહીં, પણ થોડા દિવસથી મારા જેઠની લોલુપ નજર અને સાથે શરીર સુખની માગણી, નહીં સહન થયું, બપોરના સૌ આરામ કરતા હતા ત્યારે ધરા ઝરાને લેવા જાઉ છું કહી નીકળી ગઈ, બન્ને દીકરીઓને સ્કુલમાંથી લીધી ભગવાન ભરોસે ચાલવા લાગી, બસ સ્ટેન્ડે પહોંચી, ભગવાને તને મોકલ્યો”.

“મારી બાર વર્ષની પ્રતિક્ષા ફળી, આજે મને મારી દેવી મળી”

ઇન્દુબેન શાહ

અંશ રૂપ

ચહેરો દિશૅ હસતો રૂડો રૂપાળો
ભીતરે દુઃખી, દર્દ વિલાપ કરતો

નિત નવા નિતી નિયમ નિશ્ચય કરે
ન થાય અમલ નિયતિનો સ્વીકાર કરે

ન જાણ્યું જાનકી નાથે સવારે શું થવાનું છે
મનને મનાવે યાદ કરી ઠાલા પ્રયત્ને

ઘડવૈયો બની નિત નવા ઘાટ રચે
મેં કર્યું હું કરું અભિમાન ધરી નાચે

કકડભૂશ ભાંગે ઘડેલા ઘાટ જ્યારે
હું કરું હું કરું ભ્રહ્મણા ભાંગી ત્યારે

તું જ કરનાર તું જ તોડનાર જુજવા રૂપ અનંત
અવિનાશી અખંડ બ્રહ્મનના અંશ રૂપ અખંડ.

 

 

 

 

ચડતી પડતી

     પહાડ અટુલો
જોઇ રહ્યો  પર્વત ઊંચો
વિચારે, હું જ અણમાનીતો?
ન આભને આંબી શક્યો
બોલ્યો બાજુનો છોડ નાનકડો
ન કર શોક ભયલા હુ છું તારા જેવડૉ
જ તારો દોસ્ત, ધરણી પર ઊભેલો.
ઊચા સરૂના વૃક્ષ ચોતરફ મારી
સૌ પર્વત પહાડ ચડૅ નજર રાખે નીચી
થાય ખુશ રંગ બે રંગી પુષ્પ પર્ણ નીરખી
કદમ ધપાવતા ગીત ગાતા હરખાઇ
દિવસો જતા બનીશ ઘટાદાર વૃક્ષ ઉંચુ
પહાડ અટૂલો જોઇ રહ્યો પર્વત ઊંચો
ધી્રજ રાખ તું બનશે પર્વત ઊંચો
તો પર્વત ધસી બની જાશે પહાડ નીચો
કાળે કરી પહાડ બને પર્વત,પર્વત બને પહાડ
ચડતી પડતી ક્ર્મ કુદરતનો તું જાણ
પહાડ અટૂલો જોઇ રહ્યો પર્વત ઊંચો

 

કિનારે કિનારે

        કિનારે કિનારે પહોંચીશ જરૂર
ભવ સાગરે તુજ વિશ્વાશે,
તરતી રહી નાવ મારી
હલેસા દીધા તુજ હાથરે
કિનારે કિનારે પહોંચીશ જરૂર

         ખડક પથ્થરો નડશે રાહે
       આંચકા ખમતી રહીશ ત્યારે
         હલેસા દીધા તુજ હાથરે
       કિનારે કિનારે પહોંચીશ જરૂર

       તોફાન વંટોળ નડતા  રહેશે
   અથડાઇ જશે, પછડાટ ખાશે
       સ્થિર મન ધરપત ધરી હૈયે 
          હલેસા દીધા તુજ હાથ રે
   કિનારે કિનારે પહોંચીશ જરૂર

  

         ભવસાગરે તુજ વિશ્વાસે
        તરતી રહી નાવ મારી
     ભવસાગર પાર કરીશે જરૂર
      હલેસા દીધા તુજ હાથરે
  કિનારે કિનારે પહોંચીશ જરૂર

પિતા

 પિતાની આંગળીએ થઈ મોટી
પિતાએ ભણાવી ગણાવી
નિર્ણય લેવામાં મુંઝાતી
પિતાએ સાચી સમજણ આપી

પિતાના ઉપકાર અગણીત
દિન રાત કરે મહેનત
સંતાનના ઊચ શિક્ષણ ખાતર
આજે પામી જે માન સન્માન
શિક્ષણ સંસ્કાર બીજને કારણ

સમસ્યા જીવનમાં આવે ગંભીર
અશ્રુ વહે આવે તમારી યાદ
કરી લઉ મનમાં તમારું સ્મરણ
યોગ્ય રાહ બતાવે શિક્ષણ- સંસ્કાર
મુજ પિતા તું છે મહાન
પિતૃ દેવો ભવ, કરું તમને પ્રણામ

Happy Father’s Day.

તત્વ અણમોલ

 

પ્રતિલિપિ પર યોજાયેલ કાવ્ય સ્પર્ધામાં પ્રથમ ૧૦માં સ્થાન પામેલ કવિતા.

      પાંચ તત્વમાંનું  એક
સિત્તેર ભાગ કાયાનો ભાર
તન મનનો આધાર
પાણી તત્વ એક અણમોલ

  નથી કોઇ રંગ રૂપ કે ગંધ
જેમા ભળે અપનાવે  ગુણ
પશુ પંખી નાના મોટા જીવ
સૌના જીવનનો આધાર
પાણી  તત્વ એક અણમોલ

    ખળખળતા ઝરણામાં વહેતુ
વનરાજીને જીવંત રાખતું
ઝરણાઓ સાથે મળી બને નદી
તટ પર શાતા મેળવે સૌ તૃપ્ત થઈ
પાણી  તત્વ એક અણમોલ

 ક્યારેક ધસમસતા પૂર  કરે વિનાશ
જ્યારે વરસે ઝરમર  કરે વિકાસ
સુષુપ્ત શક્તિ  જાણી શકે ન કોઇ!
પ્રભુ ભરોસે કરીએ વ્યવહાર
સાચવીએ પાણી તત્વ અણમોલ

 

“શબ્દોની રમત ” અછાંદસ

 

  આ તો શબ્દોની રમત
હાલો  સાથે રમીએ રમત
કદીક કર્ણ પ્રિય મીઠા મધુરા
કદીક હોય કડવા ખાટા અધુરા
મનની કડવાશ ભૂલી, મીઠાશ ભરીએ
સાથે સૌ ખેલદીલીથી રમીએ;
આ તો શબ્દોની રમત…
કોઇ શબ્દોને પચાવીએ
કોઇ આખા ગળી જઈએ
વાકબાણે હ્રદય વિંધાય
સાચી સમજણે જશે રૂઝાય
સહિષ્ણુતા સાથે રમીએ
આ તો શબ્દોની રમત….
આ છે પચરંગી જગત
તુંડે તુંડે મતી બદલાય,
મોટા મને સ્વીકારીએ,
સાથ સાથ રમતા રહીએ
આ તો  શબ્દોની રમત….
“આંધળાના આંધળા”ફક્ત
બે શબ્દો મુખથી સર્યા,
મહાભારત યુધ્ધનું કારણ બન્યા
આ તો શબ્દોની રમત….
પરંપરા ચાલુ રહી,
ગીતા સંદેશ ગયો ભૂલાઈ,
ધર્માંધ આખું  જગત
એક બીજાને વિંધી રહ્યા
આ તૉ શબ્દોનીની રમત….
જગ આખામાં રમાય
રોજ લખેલ, બોલેલ, વાંચેલ
ઉચિત, અનુચિત બની જાય
અણધાર્યા પરિણામ સર્જાય;
આ તો શબ્દોની રમત….
સાથે સૌ રમતા રહીએ
વિવેક, વિચારે શબ્દ બોલાય
ઉગ્રતાના તાપ શાંત થાય
રમત સાથે રમતા રહીએ રમતા રહીએ
આ તો શબ્દોની રમત….

 

 

 

 

 

મા

મા થકી અસ્તીત્વ મારું
મા થકી અસ્તીત્વ સૌનું
જગત આખું માથી રચાયું

મા શબ્દથી મમતા શબ્દ થયો
મા તુજ મમતા કદી ન વિશરું

હું મુઝાય નિર્ણય નકરી શકી
મા તે હાથ જાલી સમજણ આપી

અગણીત તારા ઉપકાર ન ભૂલું
તુજ સંસ્કારે જીવન સાર્થક ગણું

દાંપત્ય, સંતાન, પૌત્ર પૌત્રી
આજે  સર્વ સુખ જે જે પામી

અગણીત તુજ આશીર્વાદ ગણું
માત્રુ દિને કોટી કોટીપ્રણામ કરું

 

તારલિયા સંગ ગોષ્ટિ

 

તારલિયા સંગ ગોષ્ટિ

સૂર્ય નારાયણ સોનેરી કોરની ઓઢણી ઓઢાડી સખી સંધ્યારાણીને આવકારી પોતે ક્ષિતિજમાં અદ્રષ્ય થયા, અને તરલિકાના બાબાએ રડવાનું શરું કર્યું, તરલિકા મુંઝાય “મમ્મી રોજ આ સમયે જ મારો તારલિયો કેમ રડે છે?હું ડો ને ફોન કરું?” “બેટા એમાં ડો શું કરવાના,થોડા દિવસ બધા બાળક સંધ્યા સમયે રડે, લાવ મને આપ,બોલી મમ્મીએ બાબાને સંભાળીને લીધો, બહાર ડેક પર હીંચકા પર બેઠા, ખોળામાં બાબાને સુવડાવ્યો, પગેથી હળવે હળવે હીંચકો હલાવતા ગીત ગાવા લાગ્યા,

“ચાંદા સૂરજ ને તારલે મઢેલ મારું આભ રે
મારા તારક બાબાને માંડવો છે આભનો રે
ને પારણું સુંવાળી નીલી ગાદીએ મઢેલ રે
મારો બાળુડો લાલ નિરાંતે પોઢી જાય રે
ચાંદા સૂરજ ને તારલે મઢૅલ મારું આભ રે”

મધુર કંઠે ગવાતું ગીત સાંભળી, વસંતના ધીરા ધીરા ખુશનમા વાયરાની સંગાથે નીદ્રાદેવી આવ્યા બાબાભાઈના પોપચામાં છૂપાય ગયા. મમ્મીએ ધીરેથી બાબાનું મસ્તક ખભા પર ગોઠવ્યું, અંદર ગયા, બાબાને જાળવીને પારણામાં સુવડાવ્યો ધીમુ સંગીત શરું કર્યું.

તુષાર ઓફિસેથી આવ્યો ફ્રેસ થઈ કપડા બદલ્યા, નર્સરીમાં ગયો,બાબાને પારણામાં સુતેલો જોયો રસોડામાં આવ્યો “તરલિકા બાબો આજે ડાહ્યો થઈ ગયો! આજે રડતો નથી! ડોકટરે દવા આપી છે? કે મમ્મીએ દેશની ગોટલી ખસી પીવડાવી?” તુષારે પ્રશ્નોની ઝડી વરસાવી, “તુષાર ડો ને મે ફોન નથી કર્યો, કોઇ દવા નથી આપી, મમ્મીએ કોઈ ગોટલી પીવડાવી નથી, તું ચિંતા છોડ, આજે આપણો તારલિયો મમ્મીના મધુર કંઠે ગવાયેલ હાલરડાથી સુઈ ગયો છે.ચાલ હવે કુવર ઊઠે તે પહેલા આપણે ત્રણ જણા સાથે જમી લઇએ.” તુષારઃઅરે વાહ તરુ તે રેકોર્ડ કર્યું છે?” “હા મે ફોનમાં રેકોર્ડ કર્યું છે, જમ્યા પછી તને સંભળાવું છું.

ઘણા દિવસે ત્રણે જણા સાથે જમ્યા.મા દીકરીએ રસોડું આટોપ્યું, તુષારે તરલિકાના આઇ ફોનનું રેકોર્ડીગ કોમ્યુટરમાં ડાઉન લોડ કર્યું, સાથે ટ્વીંકલ ટ્વીંકલ લીટલ સ્ટાર, રોક અ બાય બેબી, ઇસ્ટિ બીસ્ટી સ્પાયડર જેવા અનેક નર્સરી રાહ્મ સામેલ કરી એક નાની સી ડી તૈયાર કરી.

રોજ સંધ્યા સમયે તરલિકા રોકરમાં બેસે, સી ડી મુકે, હળવે હળવે ઝુલાવતા ઝુલાવતા બાબાને પેટ ભરાવે.અને બાબો સુઈ જાય, આમ સંધ્યા સમયની સમસ્યાનો ઉકેલ મમ્મીના હાલરડાથી થઇ ગયો.

તારક મોટો થવા લાગ્યો હવે ક્લોસેટ જેવડી નર્સરીના પારણા ની જગ્યાએ તારકનો બેડરૂમ બન્યો સ્કાય બ્લુ કલરની દીવાલો બની, છતને આસમાન જેવુ ડેકોરેટ કર્યું, તારલિયા,ચાંદો સૂરજની ફ્લોરસન્ટ લાઈટ છત પર ગોઠવાય જે રાત્રીના અંધકારમાં ચમકે. તારકની નજર છત પર ચમકતા ચંદરવા તરફ, મોઢામાં દૂધ ભરેલો સી પી કપ અને મીઠું મધુરું નર્સરી રાહ્મ સંગીત, આમ તારકભઈની બધી જ્ઞાનેન્દ્રીય સંતુષ્ટ થાય ભાઇ નિદ્રાધીન થઈ જાય.

તારક ત્રણ વર્ષનો થયો મોન્ટેસરી સ્કૂલમાં મુક્યો. પહેલા દિવસથી ટીચરની સાથે બધા નર્સરી રાહ્મમ ગાવા લાગ્યો, ટીચરનો માનીતો થઈ ગયો, કોઇ બાળક લંચ પછી નેપના સમયે કોઇ કારણ સર રડવા લાગે, તારક તુરત બાળક પાસે પહોંચી જાય નર્સરી રાહ્મ ગાવા લાગે, બાળકનો હાથ પકડી બેડ પાસે લઇ જાય, બન્ને જોડૅ ગાવા લાગે અને સાથે સુઈ જાય. મિસ મેરીનો તો તારક આસિસ્ટન્ટ ટીચર બની ગયો.

તારકના પાચમા જન્મદિવસે તરલિકા લંચ સમયે તેના ક્લાસના બધા બાળકો માટે ક્પ કેક અને આઈસક્રીમ લઇ ગઇ, શુક્રવાર હોવાથી સાંજે પણ તેના ખાસ મિત્રોને તેમના માતા પિતા સાથે ઘેર બોલાવ્યા, તુષારે બેક યાર્ડમાં વિશાળ રેન્ટલ મુન વોક બે કલાક માટે મુકાવડાવેલ, બધા બાળકોએ મુન વોકમાં ખૂબ મસ્તી કરી, આઠ વાગ્યા, મોટા તારાના આકારની ચોકલેટ કેક આવી તેના પર પાચ આંકડાના આકારની મીણબત્તી ગોઢવી તરલિકાએ લાયટરથી મીણબત્તી સળગાવી બધા બાળકો અને વડીલોએ સાથે હેપિ બર્થ ડે ટુ યુ, હેપિ બર્થડૅ ડીયર તારક, સોંગ ગાયું, મેક અ વિસ તારક અને તારકે ફૂંક મારી મીણબત્તી બુજાવી મનમાં ઈચ્છા પ્રકાશી એક દિવસ હું તારલા લેવા આકાશમાં જઇશ. સૌએ પિઝા આઇસક્રીમ અને કેક માણ્યા અને વિદાય થયા.

રાત્રે ટી વી જોતા તારકે ડૅડીને પૂછ્યું ડૅડી રિયલ મુન પર વોક કરી શકાય? “ હા બેટા એસ્ટ્રોનાટ નીલ આર્મસ્ટ્રોંગે મુન પર વોક કરેલ અને આપણો ફ્લેગ ત્યાં ફરકાવેલ, તું મોટૉ થાય, એસ્ટ્રોનાટ બનશે તો જરૂર મુન વોક કરી શકીશ.” “ડૅડ આઇ વિલ બિકમ ઍસ્ટ્રોનાટ, એન્ડ આઈ વિલ ગો ઓન સ્ટાર, અને હું પૂછીશ તારલા તમે ડાયમન્ડ જેમ ચમકો જ કેવી રીતે? તમારા બધા પાસે આટલી બધી ફ્લોરસંટ લાઇટ કેવી રીતે આવી? આટલી લાંબી સીડી કોણૅ મુકી?”

તરલિકાઃ “બસ તારક આ બધા માટે તું ઘણો નાનો છે, ૧૧ વાગ્યા સુવાનો સમય થયો ચાલો બ્રસ કરી સુઇ જાવ બેટા” “મોમ સવારે મને લાયબ્રેરીમાં લઈ જઇશ? આઇ વોન્ટ એસ્ટ્રોનાટ બુક”

“ઓ કે લઇ જઈશ બેટા, સુય જા, ગુડ નાઇટ”

“ગુડ નાઇટ મોમ, ગુડ નાઇટ ડેડ”.

તારક સુતા સુતા છત પર ચમકાતા તારા જોવા લાગ્યો, ગણવા લાગ્યો ,વાહ મારા રૂમમાં આટલા બધા છે આકાશમાં તો કેટલા બધા હું ગણતા ગણતા થાકી જઈશ, હું તો ગણવાનો થૉડા મારા મમ્મી ડૅડી માટે તોડીને ખિસ્સામાં લેતો આવીશ, અરે વાહ આટલા બધા તારાને તારા આગળ પાછળ બધે ઝબુકતા તારા!! બીજુ કશુ દેખાતું નથી! મુન ક્યા? મારે તેના પર ચાલવું છે, “તારક તું અમારા દેશમાં તારાના દેશમાં છે અહીં મુન નહી જોવા મળૅ, અરે પણ મારા પગ ફરતા જાણે તારા વિંટળાય ગયા મને જાણે તારલિયાની દોરીથી બાંધી દીધો છે, મને છોડો, ડેડ મને છોડાવો. બુમ સાંભળી તુષાર તારકની રૂમમાં આવ્યો, “તારક બેટા તને કોઇએ બાંધ્યો નથી તું તારા બેડમાં સુતો છે,” ડેડ મને બીક લાગે છે” તુષારે તારકને ઊંચકી લીધો પપી કરી પોતાના બેડરૂમમાં વચ્ચે સુવડાવ્યો, તારક મમ્મી ડૅડીની સાથે નિશ્ચિંત બની મમ્મીને વળગી સુઇ ગયૉ…

હનુમાન ગુણ સાગર

હનુમાન તું છે ગુણ સાગર,

તારા ગુણોને યાદ કરી,
જીવનમાં ઉતારી એકાદ બેને પ્રયત્ન કરી,
જીવન બની જાશૅ સુંદર

હનુમાન તું છે ગુણ સાગર
અભય જો બની જાઊ તુજ સમ
કોઇ નહી ડરે મુજથી ને હું ડરું નહી કોઇનાથી
સશક્ત બની કાર્ય સહુના કરું,ગુણ તારા ગ્રહી

હનુમાન તું છે ગુણ સાગર
અટલ વિશ્વાસ તુજમાં રાખી
નૂતન ઉત્સાહ મનમાં ભરી
વાણી વર્તન નેત્રોમાં વરસાવું જગને ઉત્સાહિત કરું

હનુમાન તું છે ગુણ સાગર
વિવેક જન્ય વૈરાગ્ય ઘનીભૂત આધાર
તુજ સમ અસંગ રહું સંસાર મધ્યે
અભિમાન મુક્ત આદર પ્રેમ ભરી મૌન કાર્ય સર્વના કરું

હનુમાન તું છે ગુણ સાગર
એકાંતમાં અનાશક્ત રહું,
પ્રેમ જગમાં વર્ષાવું તારા ગુણોને યાદ કરું
હનુમાન તું લોક ઉજાગર, તું છે જ્ઞાનનો ભંડાર

હનુમાન તું છે જ્ઞાન ગુણ સાગર

 

 

 

 

નિશ્ચિત ધ્યેયે

       પહોંચીશ નિશ્ચિત ધ્યેયે જરૂર
અનેક હરકતો આવશે જાણું
ડગીશ નહી પાછી નહી ફરું
પહોંચીશ નિશ્ચિત ધ્યેયે જરૂર

 

         ઇર્ષાળુની આગથી નહી બળું
એ પ્રકાશે રસ્તો કરતી ધપું
પહોંચીશ નિશ્ચિત ધ્યેયે જરૂર

         ઉન્નત શિખર જોઈ કોઈના
નહી છોડું ડુંગર મારા નાના
પહોંચીશ નિશ્ચિત ધ્યેયે જરૂર

      ઉગતા સૂર્યને પૂજે છે બધા
વિવિધ રંગો છે સમી સાંજના
પ્રસરાવતી જઈશ માર્ગમાં
પહોંચીશ નિશ્ચિત ધ્યેયે જરૂર

 

 

મુકત્કો

વિધાતાએ લખ્યા લેખ ચિઠ્ઠીમાં
મળ્યું કાંઇ જ નહીં કેમ ચિઠ્ઠીમાં?
ના કર વિચાર  છૉડ પ્રયત્નો બધા
નવેસરથી માંડ હિસાબ એક ચિઠ્ઠીમાં.

 

વાગ્બાણોની વર્ષા વહેતી રહી,
રોમ રોમમાં ધૃજારી સહેવી રહી.
અડગ પહાડ સમ ટટ્ટાર રહી
વેશભૂષા નિત નવી પહેરી રહી.

 

 

 કાળ રોક્યો ના રોકાય,
વાયુ દોડ્યો ના રોકાય,
  વિશ્વ સારું કાલાત્મક,
જીવ ચોટ્યો ના રોકાય.

 

 

 પ્રેમીઓ પડો પ્રેમમાં કરી વિચાર,
મસ્તી મજાકનો કરો ફરી વિચાર.
ફુરસદ નથી જોવા તમારી અશ્રુધાર
પ્યાર કરો તમે શાંત રહી વિચાર.

 

 

 

એક કાગળની હોડી તરી રહી,
સામે પાર પુગવા ડગમગી રહી,
કિનારે ઊભી જોવ ટગર ટગર,
સ્થિર મારે કેમે કરી રાખવી રહી.

 

 

 

 

 

 

તડકો જુઓ

હેમંતનો મીઠો  ત્વચા પંપાળતો  તડકો જુઓ
આ ગ્રિષ્મનો તો તાપ કેવો બાળતો તડકો જુઓ         

રાત્રિ સમે રેતી બને છે સેજ સુંવાળી  અને
ને એ બપોરે મૃગ જળ દેખાડતો તડકો જુઓ 

આકાશમાં દોડી જતાં આ વાદળા જળ ભાર લૈ
ને સંગ સંતાકુકડી ખેલાવતો તડકો જુઓ 

 

 મોજા ઉછળતા સાગરે જળના નભે જોઇ તેને
દોરીથી સિંચી વાદળા પીવડાવતો તડકો જુઓ 

 

 ભરબપોરે વાદળી ભૂલી પડી વરસી જતા

મિશ્રિત રંગો આભમાં ચિત્રાવતો તડકો જુઓ

 

 

 

 

 

 

તેજ

                           તેજ

                                       વેદના મુંજવી રહી છે મને

                                       એ મુંઝવણે રૂંધાતી હું હવે

                                     ઝાંખપ ઝાંખ જાળુ મુજ નેત્રે

                                      શૉધતી ફરુ રાહ ન મળે ક્ષેત્રે

                                   જવા ધારું હું અજાણ્યા પ્રદેશે

                                  ઊંડા અંધારેથી છુંટવું છે મારે

                                    દિવાસળી લઇ લે, રૂવે રૂવે

                                    પેટાવ અજવાળા એ ભરી દે

                                   શાંત ચિત્ત મારું પંથ સુજાડે

                                  ઉપડે ડગ મારા  પરમ તેજે

 

 

 

મુજ ઘેર

પાચ વરસે  ગામે
પહોંચી મુજ ઘેર
નથી રહ્યું મારું હવે
જીજ્ઞાસાએ ઉપાડ્યા પગ
   પહોંચી મુજ ઘેર

વૃક્ષ લીમડાનુ  વિશાળ
ફળિયાની વચ્ચોવચ્ચ
 ગયું ખોવાય, ગોતું
    પહોંચી મુજ ઘેર

ચૈત્ર માસે કોર કડવો
ને વરસાદ લીંબોળીનો
વૈષાખે પડતો, શૉધું
   પહોંચી મુજ ઘેર

સામેના ખૂણે મીઠો લીમડૉ
શેરીની બેનોનો માનીતો
કઢી દાળમાં તરતો,ગોતુ
  પહોંચી મુજ ઘેર 

નમણી નાર સમું પાતળું
સરગવાનું વૃક્ષ ઊંચું
દાદા દાદીનું માનીતું
અગોચર, ગોતું
પહોંચી મુજ ઘેર

મધુ માલતી જુઇ ગુલમહોર
રંગોની સુવાસ ગૈ ખોવાય
ચીકુ જામફળી ગયા કપાય
જોઉં  ઉજ્જડ બાગ
પહોંચી મુજ ઘેર

ભારે હૈયે પાછી ફરું
જીર્ણ થયું ઘર તારું
હંસલો ઊડીને હવે
જાશે બીજે ઘેર

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

પ્રેમ કરી લે પ્રેમ

પ્રેમ કરી લે પ્રેમ રે મનવા પ્રેમ કરી લે પ્રેમ,

વનવગડાનાં ફૂલ ફૂલમાં
મૌન પ્રસરતું ભૂલ ભૂલમાં,
પાન-પાનમાં, ડાળ-ડાળમાં
મહેક વસંતી ઝૂલ ઝૂલમાં

તુંય ઝૂલી લે એમ…
પ્રેમ કરી લે પ્રેમ રે મનવા પ્રેમ કરી લે પ્રેમ,

જેમ મજાનાં ઝરણાં આવે,
જેમ ઉછળતાં હરણાં આવે,
હાથ હવાનો ઝાલી લઈને,
જેમ વૃક્ષનાં તરણાં આવે

તુંય આવને એમ….
પ્રેમ કરી લે પ્રેમ રે મનવા પ્રેમ કરી લે પ્રેમ,

પારેવાનું ઘૂ-ઘૂ લઈને
કોકીલનું કૂ-કૂ-કૂ લઈને
વરસાદી ઝરમરની પાસે,
મયૂરનું થનગનવું લઈને,

લઈ હૃદિયાની નેમ,
પ્રેમ કરી લે પ્રેમ રે મનવા પ્રેમ કરી લે પ્રેમ.

કરી સર્જના કેવી ઈશ્વર,
સૃષ્ટિ લાગે સુંદર સુંદર,
મનથી રોજ નમીએ એને,
ચાલ ઉજવીએ નીજમાં અવસર,

ભલે હેમનું હેમ,
પ્રેમ કરી લે પ્રેમ રે મનવા પ્રેમ કરી લે પ્રેમ.

 

 

હાઇકુ

  ધ્યાનમાં બેઠા

વિચારોને રોકવા

  પ્રયત્ન ઠાલા

 

  સુખ ક્ષણિક

ને દુઃખ લાંબુ આપે!

કેવો છે ન્યાય!!

 

 

 

 

 

 

 

હાઇકુ

મિત્રો

વેલેન્ટાઇન દિવસ આવી રહ્યો છે, આપણા પ્રિય સંબંધી સગાને યાદ કરતા થોડા હાઇકુ લખાઇ ગયા.

સમય બાંધી

શકે ના સંબંધને

લાગણી બાંધે

 

જોજનો દૂર

જુદાયથી ન તુટે

તે છે સંબંધ

 

દીલના તારે

બંધાઇ ગયો એ

છે મજબુત

 

હાઇકુ

    કટી પતંગ

દોરનાર નકોઇ

   ગૈ પટકાઇ