Pita Mahan

આજે ફાધર્સ ડે પિત્રુ દિવસ. ઘણા પ્રખ્યાત પિતા(ફાધર ) યાદ આવે, જેવો દુનિયાભરના ફાધર
તરિકે જાણીતા છે.ફાધર વાલેસ અને બીજા આપણા રાષ્ટ્ર પિતા મહાત્મા ગાંધી જે
બાપુ તરિકે પ્રખ્યાત છે.
ફાધર વાલેસ સ્પેનથી મિસિનરી ક્રિશ્ચયાનિટિના પ્રચાર કરવા આવેલ.
તેઓએ ગુજરાતી ભાષા શીખી અને ગુજરાતીમાં ઘણા પુષ્તકો પણ લખ્યા.
એક પુષ્તક મને યાદ છે “સદાચાર” તેઓશ્રીએ અગણિત
અંગ્રેજી પુષ્તકો પણ લખ્યા છે,અને ગુજરાતી માસિક

અને ન્યુઝ પેપરમાં તેઓના લખાણ પ્રકાસિત થતા રહે છે.
આપણા લાડીલા બાપુ વિષે તો આપ સહુ જાણો જ છો અને આપ સૌએ “ગાંધી મુવી જોયું જ હશે.

મારા પિતાને યાદ કરી થોડી પંક્તિ તેઓને અર્પણ
“પિતા તમે મહાન”

પિતા તમે વડલો ઘટાદાર
કરો કુટુંબમાં અનુસાશન
રાખો સહુને શિસ્તબધ્ધ
સુખ સુવિધા આપો સહુને
દિનરાત કરો મહેનત અતુટ
શબ્દ કોષ નાનો પડે
ઉપકાર તમારા અગણીત
અનોખુ સ્થાન મુજ હ્રદયે
તમારું, પિતા તમે મહાન
નમન કરું સર્વદા તમને
પિત્રુ દેવો ભવ પિતા મહાન
૦૬ /૨૧/ ૨૦૨૦
ડો ઈંદુબહેન શાહ

વસંત

       વસંત આવી પ્રકૃત્તિ ઊઠી નવજીવન પામી
વહેલી સવારે કોયલના કુહુ કુહુ ટહુકારે જાગી

   ટણ્મ્ણ્ણ..મોબાઈલ રણક્યો અવગણના કરી
ઉઠી દોડી બારણું ખોલી દ્રષ્ય અદભૂત નિહાળ્યા

    નવ પલ્લવિત વૃક્ષોની શાખા મધ્યેથી
સૂર્યના કોમળ કિરણો વનરાજીમાં પ્રસરી રહ્યા

કોયલ પંચમસૂરને માણતા નિહાળતી રહી
સુગંધીત પુષ્પોની સૌરભ લહેર વાયુની લાવી

નાસાગ્રે શ્વાસ સાથે મન હૈયું ઉન્માદે ભરી દીધા
નવ જીવન પ્રકૄત્તિનું  મુજ જીવનને ઉન્મેષે દેશે ભરી

મા

      મા વિષે ઘણા લેખો, કાવ્યો લખાયેલ છે અને લખાતા રહેશે. હા જમાનો બદલાય તેમ લખાણ બદલાય. ૧૮મી સદીની મા અભણ, પણ ગણેલ કોઠાસુજવાળી સમય આવે સામી છાતીએ દુશ્મનને હંફાવનાર નિડર.
૧૯મી સદીની માને યાદ કરતા કવિ કલાપીનું ગ્રામ્ય માતા યાદ આવે, તરસ્યા ઘોડેશ્વાર રાજાને શેરડીની કાતળી કાપી રસ પીવડાવે છે,રસ પીતા રાજાના મનમાં વધુ મહેસુલ ભાગ લેવાનો વિચાર આવે છે,  ઘોડેશ્વાર રાજા વધુ રસ માટે પાત્ર ધરે છે, શેરડી પર બે ત્રણ ઘા પડ્યા રસ નીકળતો નથી, ગ્રામ્ય માતાની આંખમાં આંસુ આવે છે બોલે છે હે પ્રભુ મારી ધરા રસ વગરની થઈ, રાજા દયા હીન થયો છે, નહીં તો આવું ન બને, અને તુરત રાજા ગ્રામ્ય માતાની અને ઈશ્વરની માફી માંગે છે.
રાજાનું પાત્ર પાછું ભરાઇ છે.
આપણે સહુ જાણીએ છીએ ૨૦મી સદીની મા,ઘર અને ઓફિસ બન્ને જવાબદારી સંભાળે છે.
મા માટે ઘણી કહેવતો છે,
મા તે મા બીજા બધા વગડાના વા,
સ્ત્રી અબળા હોય શકે માતા નહીં,
જે કર જુલાવે પારણું તે જગ પર શાસન કરે
મા એટલે વાત્સલ્યની મૂર્તિ
એક માતા સો શિક્ષકની ગરજ સારે

મારા થોડા શબ્દો કાવ્ય રૂપે માને અર્પણ

માતા તારો સ્નેહ અમૂલ્ય
વર્ષે અમૃત ધાર અવિરત

મા તું સંવેદના ભાવના અહેસાસ
મા તું જીવનમાં ફૂલોની સુવાસ

     સર્વ સંતાનોની હેતુ્ચ્છુ માતા
છિંકે બાળ જરી શબ્દ સરે ખમ્મા

      બે હોય કે ચાર સૌ પર
તુજ હેત રહે સમાન

અગણીત છે ઉપકાર
આજ કરી રહી યાદ

    તુજ રૂણ ચૂકવવા અસમર્થ,
મા તને કોટી કોટી પ્રણામ

  માતા તારો સ્નેહ અમૂલ્ય
વર્ષે અમૃત ધાર અવિરત

 

 

 

ઘટના

 

    ઘટના તો આવે ને જાય

    કોઇના મન આનંદિત થાય

તો કોઇના મન થાય વ્યથિત

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

કોઇ દ્વારે લગ્નની શરણાઇ વાગી

યુગલ જઇ રહ્યુ સંસાર યાત્રા પ્રારંભે

તો કોઇ દ્વારેથી ઉઠી નનામી

ડાઘુ પોંહચાડી રહ્યા અંતિમ યાત્રાએ

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

કોઇ સ્થળૅ થય રહ્યા બોંબ ભડાકા

કોઇ સ્થળૅ આતશબાજીના ધડાકા

કોઇ સ્થળૅ ચિતા ભડભડ બળૅ

તો કોઇ સ્થળૅ દિવાળી ઝગમગે

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

ઘટના તો ક્ષ્ણૅ ક્ષ્ણે બદલતી રહે

સાથે મન ચંચળ યાત્રા કરતુ રહે

પળમા પહોંચે કાશ્મીરની સીમાએ

તો પળમા પહોંચે અફ્ઘાનિસ્તાન ઇરાકે

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

રે મન તુ કરે પણ શું?

વ્યથિત થાય કે આનંદિત!

ઘટના ન બદલી શકે

ઘટના તો ઘટના જ રહી.

પસ્તાવો

             જનકભાઈનો સ્વભાવ ખૂબ તેજ ભણેલા પી એચ ડી સુધી પરંતુ બિલકુલ ગણેલ નહી, ભણતર અને ગણતર બેઉ સાથે હોય તેવું ભાગ્યે જ બને.સારી કંપનીમાં મેનેજીંગ ડિરેક્ટરનો હોદ્દો સંભાળે જોબ પર તો બધા સાથે સારા, રહેવું જ પડેને આ દેશમાં કર્મચારીઓ(employees)ને તો બરાબર સાચવવા પડે, કોઈ સાથે ઊંચા સાદે બોલી જવાય તો બોસ સામે કેશ થાય લોયરને કમાણી બીજુ શું ? આબરુના કાંકરા. પોતાની સેક્રેટરીને તો ખૂબ સાચવે તેની સાથે લંચ અને કોઈ સાંજે ડીનર લેવા પણ જાય.

  તમને વિચાર આવ્યોને ઘરમાં તો પત્નિ અને બાળકો સાથે આનંદથી રહેતા જ હશે. ઘરમાં આવે એટલે જોબ પરના ગુસ્સાનો ભારેલો અજ્ઞી ભભૂકે. જાનકીબેન સંસ્કારી અને સમજુ પતિ આવે તે પહેલા બન્ને બાળકોને લેસન કરાવે,મોટી દીકરી જયના ૭ વર્ષની ૩ જા ધોરણમાં નાનો દિકરો જય ૫ વર્ષનો કે જીમાં બન્નને જમાડે બાળકોને હિતોપદેશની વાર્તા વાંચે બાળકો સાંભળે સુઈ જાય. બાળકો  માની  શિખામણથી ખૂબ સમજુ.
રાત્રે ૯ઃ૩૦ વાગે જનકભાઈનું આગમન થાય જાનકીબેને ઓવનમાં રસોઈ ગરમ રાખેલ તુરત બન્નેની થાળી પીરસે એક કોળિયો મોઢામાં મુકે “આવું ફીક્કુ શાક, દાળતો જાણે ત્રણ માળની, તારે કોઈ દિવસ મારા ટેસ્ટનું તો બનાવવાનું જ નહી,”થાળીને હડસેલો મારી ઊભા થઈ જાય “તારી માએ તને કંઈ શીખવાડ્યું જ નથી.”દરવખતે આવા શબ્દો તો કોઈ વાર ખરાબ ગાળ પણ બોલે જાનકીબેન કોઇ જવાબ ન આપે બાળકો ઊઠી જાય અને સાંભળે તો તેમના બાળ માનસ પર કેવી અસર થાય.તેમના માતા-પિતાને તેમણે કદી ઊંચે સાદે બોલતા નહી સાંભળેલ પોતે ખાઈ લે લેફ્ટ ઓવર ફ્રિઝમાં મુકે. એકાદ પુષ્તક વાંચે ને સુઇ જાય.
બાળકો પુખ્ત વયના થયા, બન્ને ભણવામાં હોશિયાર દીકરીના અને દીકરાના હાઈસ્કુલ ગ્રેજ્યુએસનમાં પણ જનકભાઈની હાજરી નહી ફોન પર કોંગ્રેચ્યુલેસન આપી દે અગત્યની મિટીંગને કારણ હાજર નહી રહી શકે. બન્નેના ગ્રેજ્યુએસનમાં જાનકીબેન એકલા ગયા. દીકરીને Harvard યુનિવર્સિટીમાં સ્કોલરશીપ સાથે એડમિસન મળી ગયું  વેકેસનમાં તેણે મમ્મીની ડો.ફ્રેન્ડ કેતકીની ઓફિસમાં જોબ લઈ લીધો.
જયને એમ.આઈ. ટી એન્જેનિયર કોલેજ માં સ્કોલરશીપ સાથે એડમિસન લીધું. દીકરી ડો. થઈ અને દીકરો કેમિકલ એન્જિનિયર થયો.
જાનકી અને કેતકીની મિત્રતા સ્કૂલથી, કોલેજમાં પણ બન્ને સાથે, ઇન્ટર સાઇન્સ પછી કેતકી મેડીકલ કોલેજમાં ગઈ. જાનકી એમ.એસ.સી થઈ, અમેરિકાથી પરણવા આવેલ જનક સાથે લગ્ન કરી અમેરિકા આવી.ડો. કેતકી U. S. M. L. E    પરિક્ષા પાસ કરી અમેરિકા આવી, કેતકીએ મોટી ઉંમરે સાથે ભણતા અમેરિકન ડો. ટેમ્પેસ્ટા સાથે લગ્ન કર્યા, એક દીકરો હજુ ૧૨ વર્ષનો. કેતકી તેના પતિ અને પુત્ર દર ફ્રાયડે  ડીનર બોમ્બે બ્રેઝરી રેસ્ટૉરન્ટમાં લે.જનક તેની સેક્રેટરી રોસા સાથે એજ રેસ્ટૉરન્ટમાં દર ફ્રાયડે હોય તેઓ બન્ને તેમની ચેસ્ટામાં મસગુલ હોય તેમનું ધ્યાન કેતકી પર ન જાય પરંતુ કેતકી અને ટૅમ્પેસ્ટા તેમને જોયલે દીકરો સાથે હોય એટલે બોલે નહી. એક ફ્રાયડે ડો ટેમ્પેસ્ટા કોલ પર હતા દીકરો ફ્રેન્ડના ઘેર પ્રોજેક્ટ કરવા ગયેલો કેતકીએ જાનકીને ફોન કર્યો મને બોમ્બે બ્રેઝરીમાં ૭ વાગે મળ. જાનકીબેન બાળકો મોટા થયા પછી પોતાનામાં વ્યસ્ત રહેતા તૈયાર થયા પહોંચ્યા કેતકીએ ટૅબલ બુક કરાવેલ બન્ને બેઠા. ખૂણાના બુથમાં જનક અને તેની સેક્રેટરી બેઠેલા બન્નેની ચેસ્ટા જોઈ જાનકીબેન સ્તબ્ધ થઈ ગયા. ડો. કેતકી બોલી જોયું તું મારું માનતી નોતી, કેતકી હવે મારે શું કરવું? હું કહું છુ તારે વકીલ પાસે જવાનું ડીવોર્સ પેપર્સ ફાઇલ કરવાના મારી પાસે તારા વરની ચેસ્ટાના બધા ફોટા છે. તું જરા પણ ગભરાતી નહી. તારા બન્ને બાળકો તને સાથ આપવાના તેની મને ખાત્રી છે. બીજે દિવસે કેતકી અને જાનકી છૂટાછેડાના પ્રખ્યાત વકીલ દેશાઇની ઓફિસમાં ગયા, વકીલે જાનકીને સાંભળી તેની નોંધ લીધી કેતકીએ ફોટા બતાવ્યા. છૂટાછેડાના પેપર્સ તૈયાર કર્યા જાનકીને આપ્યા. બન્ને સખીએ સાથે લંચ લીધુ, “જાનકી મારે ઘેર લવ કે તારે ઘેર”? “મારે ઘેર જ લઇ લે” સારું તું અંદર જા બારણું થોડું ખુલુ રાખજે”.જાનકી અંદર ગઈ,
પતિ ધૂંવાફૂવા તાડુક્યા પૂ્છ્યા વગર ક્યાં ભટકવા ગઈ’તી જાનકીબેને મુંગે મોઢે પેપર્સ આપ્યા બોલી સહી કરો.
ડીવોર્સ પેપર જોઈ જનક ખૂશ ભાવતુ વૈદ્ધે બતાવ્યું તુરત સહી કરી આપી.

 કોર્ટમાં કેસ દાખલ થયો. પત્નિ અને બાળકોને માનસિક ત્રાસનું કારણ દર્શાવેલ. બન્ને પક્ષના સ્ટૅટમેન્ટ લેવાયા બન્ને રાજી ખુશીથી છૂટા થવા માગે છે, તુરત જજમેન્ટ આવ્યું જાનકીબેનને જનકભાઈની ૫૦ટકા સંપત્તિનો હક્ક, મેન્ટલ ત્રાસના પાંચ,પાંચ ટકા બંન્ને બાળકોને આપવાના કેસ પતી ગયો.
જાનકીબેન બીજે દિવસે સામાન પેક કરી દીકરીના એપાર્ટમેન્ટમાં જતા રહ્યા.
જનકભાઇના બંગલામાં રોસા રહેવા આવી ગઈ.લીવ ઇન કોન્ટ્રાક કર્યો.રોજ રેસ્ટોરન્ટમાં જમવાનું . જનક કઠપુતળી રોસાના હાથમાં દોરી જેમ નચાવે તેમ નાચે. ધીરે ધીરે રોસા પોતાની સહી ચેકમાં કરવા લાગી સ્ટૅમ્પ ઓફિસનો,પૈસા મેક્ષિકોની બેન્કમાં જમા કરવા લાગી.એક વર્ષમાં બધા ખાતામાંથી પૈસા જવા માંડ્યા, આ બધી ખબર જનકભાઈને ઘણી મોડી પડી. એક ફ્રાઇડે રોસા તેની માસી મેક્ષિકોથી આવી છે તેને મળવા જવું છે બહાને વહેલી નીકળી ગયેલ, ઘરમાંથી બીજી નાની વસ્તુઓની ચોરી કરી બેગ ભરી હોબી એરપોર્ટ પરથી કેનકુન રવાના થઈ ગઈ. જનકભાઈ ઘેર આવ્યા ઘર વેરણ-છેરણ કેમેરા નહી લેપટોપ નહી.માઈક્રોવેવ નહી. જનકભાઈ માથે હાથ મુકી રડવા લાગ્યા અરર  હું મારી સાચી ગૃહલક્ષમી જાનકીને ન ઓળખી શક્યો, ધુતારી મેક્ષીકનના રૂપમાં મોહી પડ્યો. જાનકીને ફોન કર્યો, જાનકીના ફોનમાં હજુ પતિનો ફોન હતો સાણી સરળ જાનકીએ ઉપાડ્યો, સામે ચોધાર આંસુ સાથે રડતા અવાજે જનકભાઇ બોલ્યા જાનકી મને માફ કર હું રૂપના મોહમાં ઢગાય ગયો છું મારું બધું ચોરી મને ભીખારી બનાવી રોસા ભાગી ગઈ; સ્પિકર ફોન પર બધી વાત જયનાએ સાંભળી, જય પણ આજે ફ્રાયડે મમ્મીને મળવાને ખાસ તો મમ્મીના હાથનું સ્વાદીસ્ટ ઇન્ડીયન ફૂડ ખાવા આવેલ. જયનાએ વાત કરી પપ્પા મારા એપાર્ટમેન્ટમાં આવો આપણે ચારેય સાથે જમીએ. “બેટા હું શું મોઢું લઈને આવું?
જય બોલ્યો પપ્પા અમારા સંસ્કાર તમને બોલાવે છે આપણે પહેલી વખત બધા સાથે જમીએ અને શાંતિથી વાતો કરીએ.

જનકભાઈ ગયા ત્રણે જણાના પગે પડ્યા પસ્તાવાના આંસુ વહેતા રહ્યા.
“આ પસ્તાવો વિપુલ ઝરણું સ્વર્ગથી ઊતર્યું,
પાપી તેમાં ડૂબકી દઈને પુણ્યશાળી બને છે”
જયનાએ પપ્પાને ઊભા કર્યા ચારેય જણાએ સાથે ભોજન લીધું.

 

રીનાના પપ્પા

“મમ્મી બધાના પપ્પા ઘેરથી કામ કરે છે મારા પપ્પા કેમ રોજ જોબ પર જાય છે?”
“બેટા તારા પપ્પા પોસ્ટ ઓફિસમાં કામ કરે છે બધાને મેલ પહોંચડવી પડે ને? ”
“મમ્મી પપ્પા માસ્ક મોજા ગાઉન બધું પહેરીને તો જતા નથી! ”
” બેટા બધુ ગાડીમાં હોય છે બધું પહેરીને હોફિસમાં જાય છે ઘરમાં નથી લાવતા     આપણી સેફ્ટી માટે,”
“પપ્પા આપણું બહુ ધ્યાન રાખે છે  પણ મને એમની ચિંતા થાય છે રાતના બધી મેલ સોર્ટ કરવામાં આ વાયરસ તેમને લાગી જશે તો મારા પપ્પા ૬૫ વર્ષના છે ૬૦ વર્ષથી મોટા લોકોને આ વાયરસનો ચેપ જલ્દી લાગે છે,”
“બેટા તું ચિંતા નહિ કર રામ રાખે તેને કોણ ચાખે!!” હું અને તારા પપ્પા રોજ રામાયણ સાંભળીએ છીએ, દર શનિવારે તારા પપ્પા હનુમાન ચાલીસાનો પાઠ કરે છે, તને તો ખબર છે હનુમાનજીએ રાવણ જેવા મોટા રાક્ષસની લંકા બાળી નાખી હતી. કોરોના રાક્ષસને પણ જરૂર બાળશે, ૧૦ વાગ્યા હવે સુઇ જા તારા ૮ વાગ્યાથી ઑન લાઈન ક્લાસ શરુ થશે. જ્યારથી લોકડાઉન શરુ થયો ત્યારથી મા-દીકરીનો આ વાર્તાલાપ રુટીન થઈ ગયેલ.
એક દિવસ રાકેશભાઈને સવારના હળવો માથાનો દુખાવો થયો, તેમનો સ્વભાવ ફરજ, નિયમિતતા પ્રામાણીકતા તેઓ હળવા દુખાવાને ગણકારે? રાત્રે જમીને કામ પર ગયા. ૧ વાગે ઘેર આવ્યા સુતા બપોરના ૧ વાગ્યો ઊઠ્યા નહી.રમીલાએ મનમાં વિચાર્યું કોરોનાને કારણે સ્ટાફ ઓછો એટલે સ્વભાવ મુજબ કામ વધારે કર્યું હશે ભલે આરામ કરતા. રસોઈ કરવાલાગી, જીવ બેડરૂમમાં, પાછી જોવા ગઈ, માથે હાથ મુક્યો, તાવ ચોકી ગઈ તુરત પતિને ઊઠાડ્યા  રીના.. રીના …જલ્દી આવ ૯૧૧ને ફોન કર પપ્પાને ઇ. આર.માં લઈ જવા પડશે. રીનાએ તુરત ફોન કર્યો એમ્બુલન્સ આવી, પેરામેડીકે તપાસ્યા રેસ્પિરેસન ખૂબ ધીમી ગતીનું જણાયું ઓક્સિઝન કેન્યુલા નાકમાં પરોવી ઓક્સિઝન શરુ કર્યો. મા-દીકરી કારમાં બેઠા મેથોડીસ્ટ હોસ્પિટલ પહોંચ્યા. ઈ.આર ડોકટરે તુરત જ વેન્ટીલેટર પર મુક્યા આઇ.સી .યુમાં ખસેડ્યા. કોરોના પોઝિટીવ રીઝલ્ટ આવ્યું મા-દીકરીને ઘેર ક્વોરોન્ટાઈન રહેવાની સલાહ આપી. રીના નો રોસ “મોમ you did’t listen, see what happened) (તું મારું માનતી નોતી જોયું શું પરિણામ આવ્યું) મને જે બીક હતી તે કોઈ હનુમાને મિટાડી નહિ, સાચી પડી, મમ્મી હનુમાન લંકા બાળી શકે કોરોનાને નહિ આજે દુનિયાભરના સાઇન્ટીસ તેની રસી શોધવા રિસર્ચ કરી રહ્યા છે તેની અસરકારક દવા પણ હજુ શોધી નથી શક્યા, રીના આક્રોસ ઢાલવી રહી..રમીલા ચોધાર આંસુ સારતી રહી.
રીનાએ સોસિયલ મિડીયા પર પ્લાસમા માટે અપિલ કરી. એક કોવિડ૧૯ પેસન્ટ સારો થયેલ તેનું પ્લાઝમા મળી ગયું રીનાએ તુરત જ ડોનર અને ડૉ ને ફોન કર્યા. પ્લાઝમા રાકેશને અપાયું ધીરે ધીરે વેન્ટીલેટર્સ સપોર્ટ ઘટાડતા ગયા, ઓક્સિઝન  નેઝલ કેન્યુલા મારફત આપ્યો બે દિવસમાં ઘેર લઈ આવ્યા. મા-દીકરી બન્નેના કોરોના ટેસ્ટ નેગેટિવ હતા. રાકેશભાઈને બે અઠવાડિયાની ઓફિસિયલ રજા. બે અઠવાડિયા પછી રિપિટ ટેસ્ટ નેગેટિવ આવ્યો ને તુરત સિન્સિયર રાકેશભાઈ પોસ્ટઓફિસના કામે લાગી ગયા.

સત્ય ઘટના પર આધારીત નામ, જગ્યા વગેરેના ફેરફાર કરેલ છે.

 

મુક્ત વિહરે

આજ ફરવા નીકળી રસ્તા સુમસામ
પંખીઓ ઊડે ફરફર નહીં કોઇ ચિંતા
ઘડીક રસ્તા પર ચરવા ઉતરે નીચે
નથી મોટર ગાડી કે ટ્રકનો ઘોંઘાટ

મરજી પડે ઉડે ઉંચે ઉંચે આકાશે
થાકે વૃક્ષની ડાળીએ બેઠા સહુ સાથે
ડૉલતી ડાળીઓ પવન સંગે રમતી રમત
ઝુલી રહ્યા છે વિહંગો ડાળીઓ સંગે

તળાવમાં તરી રહ્યા બતકના કુટુંબ
સ્વેત હંસની જોડી મહાલતી સાથે
નથી તીર કામઠા પથ્થરનો ભય
બગલો ભગત કાંઠે ઉભો બંધ આંખે

માછલીઓ તરી રહી છે નિશ્ચિંત
નથી જાળ પાથરી બેઠા કોઈ કાઠે
ખિલ્યા વિવિધ રંગી પુષ્પો કમળના
રાહ જોતા ભ્રમર ઉડી આવી બેસે

ઘડીક બેઠી બાંકડે શાંત ચિત્તે
ભીતરે જોઈ મુજને આજ મને

 

 

 

 

 

 

ચકલીની નજર

           નીમા અને તેની ૫ વર્ષની પૌત્રી ઈવા રોજ સવારે બેક યાર્ડના હીંચકા પર  બેસે પક્ષીને ચણ નાખે કેવા મજાના પક્ષી આવે જુદા જુદા રંગની ચકલીઓ, કબુતર તેતર કોઇકવાર કાગડા પણ આવી જાય, શાળાઓ બંધ, મોલ બંધ  ક્રિયાગણો, સ્વિમીંગ પુલ બધુ જ બંધ, કોવીડ ૧૯ નો કર્ફ્યુ ફરજીયાત ઘર કેદ! દિવસ પસાર કેમ કરવો? સવારના ચા નાસ્તો પતાવી અમે બન્ને હીચકા પર અને દાદા તેમનું હ્યુસ્ટન ક્રોનિકલ વાંચે અને ટી વી ફોક્ષ ન્યુઝ ચેનલ શરુ કરીદે. આમ અમારો દિવસ શરુ થાય. દીકરો-વહુ તેમના કામે જાય.
આજે રોજના નિયમ મુજબ બહાર હિંચકા પર બેઢા બધા પક્ષીઓ પાંખો ફફડાવતા આવ્યા  આનંદથી દાણા ચણવા લાગ્યા. ઈવાનું ધ્યાન વંડી પર બેઠેલ બે કાળી ચકલી પર ગયું બોલી “બા જુઓ આ બે ચકલી દાણા ચણતી નથી આકાશ તરફ નજર માંડી બેઠી છે, બા તેના મા-બાપ કોરોના વાયરસથી મરી ગયા હશે?”
“ના બેટા કોરોના વાયરસનો રોગ માણસોને જ થાય પષુ -પક્ષીને ન થાય,”
“તો પછી કેમ દાણા ચણવાને બદલે ઉદાસ ચૂપ ચાપ બેઠી છે?”
” બેટા આ બે દેવ ચકલી ઉપર જોઈ માણસ જાતી માટે પ્રભુને પ્રાર્થના  કરે છે કોરોના વાયરસ રોગ થતો અટકાવ ,જેને થયો છે તેઓ બધાને જલ્દી સારા કરી દે,”
“બા હું પણ રોજ સવારે પ્રાર્થના કરીશ અને મારી બધી બહેનપણીઓને ફોન કરી કહીશ બધા પ્રાર્થના કરો.”
“સરસ બેટા ઈશ્વર નાના બાળકોની પ્રાર્થના જરૂર સાંભળશે ચાલો તડકો થયો અંદર.”

સુક્ષ્મ અતિ સુક્ષ્મ (કાવ્ય)

સુક્ષ્મ અતિ સુક્ષ્મ નરિ આંખે ના જોવાય
પકડમાં લીધી એણે મનસ્વી માનવ જાત
છોડાવ્યું માસ ભક્ષ્ણ ને અંગ્રેજી રીતભાત
હસ્ત ધનૂન ને ભેટવાનું ગયું ભૂલાય

વયો વૃધ્ધ ઘરમાં બેઠા ફરજીયાત
અપનાવી વૈદીક પ્રણાલી સહુએ
કાળા ધોળા આધુનિક કે ભોટ
સત્કાર્યા મહેમાન સહુને કરી નમસ્કાર

પિઝા પાસ્તા મેક્ષીકન ફુડ
મમ્મીને મ્ળ્યો ઘણો સમય
બનશે નિત નવા ભોજન
ભૂલાવશે હોટેલની ટેવ

પ્રાણાયમ ને યોગાસન થઇ જાય
જૉ દુનિયાભરમાં પ્રચલીત
કોરોના વાયરસની શું મજાલ?
કે કરે દુનિયાને પાયમાલ

વિચાર ધારા (હાઈકુ)

મિત્રો આજ કાલ કોવીડ ૧૯ ના સમાચાર, ટી વી , ન્યુઝ પેપર, ઇ મેલ બધે ઍના પરના લખાણ, વિડીયો  વગેરે વગેરે  ..વાંચતા વાંચતા મારા મનમાં વિચાર ધારા શરું થઈ.

                                                          વિચાર ધારા અટકે ના કદી
હકાર,નકાર અવિરત ચાલી
સ્ફુરણા થઈ લખાયા થોડા
હાઈકુ

વિચાર ધારા
અટકાવી  શકાય
મન શાંત તો

મન માકડું
ઊછળે વધુ વધુ
પ્રયત્ન વ્યર્થ

તુચ્છ વિચાર
ધકેલી મુકુ તુજ
નામ જ એક

ઈચ્છુ સહુનું
સ્વાસ્થય મનમાં
ધરી ધ્યાન

કોરોના ભય
ભાગ જગતમાંથી
થ્યું સ્વસ્થ મન

 

                                                     ડો ઇન્દુ શાહ   હ્યુસ્ટન   ૦૩/૧૮ ૨૦

હાઈકુ નારી દિને

    મિત્રો

  આજે નારી દિને નારી વિષે થોડા હાયકુ મુકુ છું.

1. નારીનું દૂધ
   વગોવે નરાધમો
   હવસ પૂરી

2. કહેવાય છે
   જગતમાં જનની
   ખરેખર છે?

   ૩. તો પછી રોજ
   અત્યાચાર ખબરે
   છાપા ભરાય!!

  ૪.    શાસ્ત્રો કહે છે
નારી તું નારાયણી
ખરેખર છે?

૫.     સમય છે આ
રાહ શાની જુએ છે!
વેઠયું ઘણું

૬.     ધરી લે હવે
ચંડિકા રૂપ તારું
દે પડકાર

જીવન પતંગ

 જીવન પતંગ ઊડતા રહે
વિવિધ રંગોના ઊડ્યા કરે
દુન્વયી ગગનમાં ઊંચે
બે બંધાયા પ્રેમના પેચે
ઉડતા રહ્યા સપના સંગે

બંધાયા ગાંઢે ચાર ફેરે
પરિવારના વિવિધ રંગે
સહકાર સાધી ઉડ્યા કરે
નિત નવીન સપના ઘડે
ઉડતા રહ્યા સપના સંગે

કદીક જોલા ખાય ન ડગે
જોખમ લઈ પ્રગતી સાધે
કાંટાળા તારની વાડ રસ્તે
ફીરકી સોંપી વિભૂના હસ્તે
દોરનાર સાથી સાચા માર્ગે
પતંગ દોરે દુન્વયી ગગને
શ્રધ્ધા રાખી બસ ઉડ્યા કરે

વાસના રૂપી હોડી

વાસના રૂપી હોડી વિચારોના વમળમાં અથડાતી
કુદતી હડસેલાતી કિનારા શોધતી
નથી મળતો કિનારો નદીના તોફાનમાં ઘેરાતી
કદીક દોડતી મેળવવાને વસ્તુ ગમતી
તો કદીક શાણી બની જતી ખુદને સમજાવતી
મળ્યું છે આટલું બસ કર હવે નથી
કાંઈ જ કમી.સ્થીર થઈજા મુકામે રાખ શાંતી
આમ જો દોડ્યા કરીશ તો પછી
ક્યારે?
માણીશ ઈશ્વર કૃપાએ મેળવેલ આ બધું
સમય વહે ઉમ્ર રહે વધતી
કદીક હસાવી કદીક રડાવી ભલે
પરવા નથી બસ વેહતી રહું વેહતી રહું
સગા સંબંધીમાં વધતી ઉમ્રની મીઠાશે
નાના મોટા સહુને બાહુ પ્રસારી
મદદ કરી સૌને હસાવતી રહું હસાવતી રહું
સત્સંગ તરફી માર્ગ મળ્યો વહેતી રહું વહેતી રહું

બાહ્ય રૂપ-આન્તરિક સ્વરૂપ (ચિંતન લેખ)

આપણા શરીરને બે ભાગ છે. બાહ્ય જે દેખાઈ છે તે કોઈ સફેદ કપાસ જેવા, કોઈ ઘવવર્ણા તો કોઈ         સ્યામ રંગના, કોઈ ઉંચા પાતળા તાડના વૃક્ષ જેવા તો કોઈ ખજુરના ઝાડ જેવા બટકા તો કોઈ એકદમ સપ્રમાણ.આ બધુ તો માતા-પિતાના જીન્સ પ્રમાણે જન્મની સાથે મળે. ત્યારબાદ માતા-પિતાના ઉછેર     પ્રમાણે પણ થોડા શારીરિક ફેરફાર થાય. દેખાવ સાથે બધા પાસે પાંચ ઈન્દ્રિય છે, જેના થકી આપણે આ પંચરંગી દુનિયાને આંખથી જોઈ શકીએ, કાનથી સાંભળી શકીએ, જાત ભાતની વાનગી તથા ફળ વગેરેના સ્વાદ લઈ શકીએ , નાકથી પ્રકૃત્તિની સુગંધનો અહેસાસ કરી શકીએ, સ્પર્સેન્દ્રિય-ત્વચા દ્વારા મુલાયમ -ખરબચડું, થંડુ- ગરમ વગેરે જાણી શકીએ.
આ પાંચ ઈન્દ્રિય ઘોડા જેવી છે, તેના સંદેશા મન પર પહોંચે અને આપણે સૌ જાણીએ છીએ મન તેની પ્રાપ્તિ માટે તલશે-અરે ઘણી વખત તો વસ્તુ મેળવવા તલપાપડ થઈ જાય, આ મનને કંટરોલમાં રાખવા ભગવાને મનુષ્યને બુદ્ધિ આપી છે જે મનની લગામને પકડે ઈન્દ્રિયોરૂપી ઘોડાને કન્ટરોલમાં રાખે. આ આપણું આન્તરિક સ્વરૂપ છે, જે મન બુદ્ધિ અહંકાર તરીકે વૈદિક ભાષામાં ઓળખાઇ છે. આ આન્તરિક સ્વરૂપ દરેક વ્યક્તિનું પોત પોતાનું આગવું સ્વરૂપ છે. આ સ્વરૂપ તે વ્યક્તિના સંસ્કાર પર આધારિત છે.
આ સંસ્કાર પામેલ જીવાત્મા આપણે બધા જ પર્માત્માના અંશ છીએ. પરંતુ એક સરખા નથી, વર્તણુંક સરખી નથી, તેનું કારણ આન્તરિક સ્વરૂપ છે. આ સ્વરૂપ જેટલું સરળ શુધ્ધ અને નિર્મળ સારા સંસ્કાર પામેલ હશે તો તેની વર્તણુંક સુંદર પ્રસંશનીય હશે. આવી વ્યક્તિ જડ-ચેતન બધામાં પર્માત્માના દર્શન કરે છે. અને ઈશ્વરે આપેલ ઈન્દ્રિયોને વશમાં રાખે છે તેનો સદઉપયોગ કરે છે, જરૂરિયાત વાળી વ્યક્તિને મદદ કરે છે.
આમ થશે તો આજે જે દુનિયાભરમાં નાની બાળાઓ બળાત્કારના ભોગ બની રહી છે તે ઘટશે, હું તો કહું છું બિલકુલ બંધ થશે.પારકી સ્ત્રીને પોતાની મા, દીકરી બહેન તરીકે ગણશે. ધર્માંધ લોકોના આંતકવાદ નાબુદ થશે અને તો સતયુગનું જીવન સૌ આનંદથી જીવી શકશે.

શરદ સુધાકર (કાવ્ય)

મિત્રો,
શરદ પૂર્ણિમા એટલે રાસની રમઝટ, પ્રેમીઓની અનોખી રાત્રી, તેઓના હૈયા પ્રેમરસમાં તરબોળ, રાત્રી
નો આ ચાંદ આથમે જ નહી અને તેઓ બસ રાસ રમ્યા કરે.જ્યારે દ્વાપર યુગમાં આ પૂનમના દિવસે શ્રી કૃષ્ણે રાધાની સાથે અને ગોકુળની સર્વ ગોપીઓની સાથે મહારાસ રચેલ ત્યારે ગોપીઓના મનમાં આવા જ વિચાર હશે, અને કાનાની લીલા
તો કેવી! બધી ગોપીઓ ખૂશ થાય વાહ કાનો મારી સાથે જ રાસ રમે છે.
આ દિવસને કોજાગરી પૂર્ણિમા પણ કહેવાય છે. કોજાગરીનો અર્થ જાગરણ.
આ દિવસે ચન્દ્ર સોળે કળાએ ખીલે છે અને તેના કિરણો વિશેષ અમૃતમયી ગુણ વાળા હોય છે, જે કોઈ બિમારીમાં ઉપયોગી છે. આ દિવસે દેવી લક્ષ્મી આખી રાત પૃથ્વી પર ભ્રમણ કરે છે અને જુવે છે કોણ આખી રાત જાગે છે, અને જે જાગે છે તેના પર પ્રસન્ન થાય છે.
આ જાણી મને પણ કાવ્ય લખવાની પ્રેરણા મળી.

 

મુજ હ્રદય તું શરદ સુધાકર
ફેલાવ મુજપર કિરણ અવિરત

તુષ્ટ મન મધુમાલતી ખિલે ઉરે
શુષ્ક ધરણી રૂપાળી શરદ દિશે

મહેંકે ધરતી ઉપવન તુજ દર્શને
તુજ શોભા નેત્રો નિર્નિમેષ જુવે

મુજ રોમ રોમ હર્ષિત પુલકિત નાચે
હ્ર્દયાકાશે ઉજવલ જ્યોત પ્રકાશે

મુજ હ્રદય તું શરદ સુધાકર
ફેલાવ મુજપર કિરણ અવિરત

 

મા

   દેહ ધરી જન્મી તું માની કુખેથી
ભરણ પોષણ સંસ્કાર પામી
માતા પિતાએ સાસરિયે વળાવી
કાળજાનો કટકો અશ્રુ ભીની આંખે
ગેહ સજાવ્યું ખુદનું  સ્નેહ સીંચી
સંતાન પોસ્યા તારા રક્તથી ઉદરે
જન્મદીધો પીડા વેઠી રક્ત વહાવી
છાતીએ વળગાળી કર્યા મોટા ક્ષીરની ધારે
ના જોયા દિવસ ને રાત માગણીઓ કરી પૂરી
સર્વ સંતાનો પર બસ તુજ પ્રેમ વહ્યાકરે
પ્રભુ તે સર્જી નારી મા બને વાત્સલ્ય ભરી

‘ગુરુનો પ્રભાવ’ લેખ

     ગુરૂ શબ્દ હું નાનપણથી સાંભળતી, અમારે ત્યાં મારા માતા-પિતાના ગુરૂની પધરામણી થતી ત્યારે અમે સહુ ભાઈ-બહેનો તેમને પગે લાગતા,મારા મનમાં વડીલોની આજ્ઞાનું પાલન કરવું જોઈએ વિશેષ કોઈ ભાવ નહીં. મારા બે ભાઈ અને એક બેન આ ગુરૂથી વધારે પ્રભાવિત થયા લગ્ન થયા બાદ સજોડે  તેમના શિષ્ય પણ થયા.હું મારા અભ્યાસમાં મસગુલ. કોઈ વાર મારા માતા-પિતા સાથે તેમના ગુરૂભાઈના ઘેર ગુરૂવારે ભજનમાં જતી મને ભજન સાંભળવા અને ગાવા ગમતા. મારા માનસપટ પર ક્યારે અને કયા સ્થળે ગુરૂનો પ્રભાવ પડ્યો અને હું નિયમીત ત્રણ શ્લોકની પ્રાર્થના કરી મારું કાર્ય શરુ કરતી થઈ ખબર ન રહી.
      ભાગ્યે જ કોઈ નાસ્તિક હોય છે. ધર્મના સંસ્કાર કોઈ વ્યક્તિમાં જન્મ સાથે જ હોય છે દાખલા તરીખે ભગવાન બુધ્ધ, ભગવાન મહાવીર, આ બન્ને સમકાલીન આત્મા ક્ષત્રિય કુળમાં રાજાના ઘેર જન્મેલ જન્મથી જ  મહાન વૈરાગી,અહિંસક,કરૂણાના સાગર બન્નેએ રાજ મહેલ ત્યાગી માનવ કલ્યાણ માર્ગ અપનાવ્યો ધર્મ સ્થાપિત કર્યો. કોઇનામાં ધર્મ સંસ્કાર ઘરના વાતાવરણ અને ઉછેર સાથે ઉદ્ભવિત થાય છે, તો કોઇ વ્યક્તિના અંતરાત્મામાં સુશુપ્ત પડેલ ધાર્મિક સંસ્કાર ગુરૂના સાનિધ્યથી જાગૃત થાય છે.
    મારો ઉછેર દાદા-દાદીના સાનિધ્યમાં થયેલ. રોજ વહેલી સવારે સંસ્કૃત શ્લોકના ઉચ્ચારણ સાથે પૂજા પાઠ આરતી થતા,સંધ્યા આરતી થતી, આ વાતાવરણ અને જન્મે બ્રાહ્મણ એટલે આ બધુ સ્વાભાવિક એટલે ટેકન ફોર ગ્રાન્ટેડ, મારા માનસપટ પર આનાથી વિશેષ આ બધાનું કોય જ મહત્વ ત્યારે ન હતું. ભણવામાં મસગુલ શિક્ષકો મારા ગુરૂ, શાળાનો અભ્યાસ પૂરો કર્યો S.S.C માં પ્રથમ વર્ગ મેળવ્યો, એ જમાનામાં સાયન્સ માટે જયહિંન્દ કોલેજ ખૂબ સારી ગણાતી મને બહુ વિશ્વાસ નહી પણ એડમિશન મળ્યું. ઈન્ટર સાઇન્સમાં પ્રથમ વર્ગમાં પાસ થઈ ટોપીવાલા નેશનલ મેડીકલ કોલેજમાં એડમિશન મળ્યું.
મેડીકલ કોલેજના બીજા વર્ષમાં ધોબી તળાવ મુંબઈના વિષાળ મેદાનમાં સ્વામી શ્રી ચીનમયાનંદજીનો ગીતાજ્ઞાન યજ્ઞ શરૂ થવાના સમાચાર મળ્યા, ૧૯૬૦ના દાયકામાં સ્વામીજીના આધ્યાત્મીક પ્રવચનોનોથી કોલેજના વિદ્યાર્થીઓ ખૂબ પ્રભાવિત થતા તેના મુખ્ય બે કારણ ૧) તેઓ સરળ અંગ્રેજીમાં બોલતા, અને બીજુ કારણ તેમની પરસનાલીટી અને ડીસીપ્લીન સમયસર તેમનું પ્રવચન શરું થાય, અને પુરું થાય.
હું પણ એક દિવસ મિત્રો સાથે પ્રવચનમાં ગઈ, ગીતા અધ્યાય ૨ અને ૩ કર્મ યોગ પર દસ દિવસના જ્ઞાન યજ્ઞનું આયોજન કરવામાં આવેલ. બરાબર ૭ ના ટકોરે સરસ્વતી વંદના, ગુરુ વંદના અને શાંતિ पाठ

ॐसह नाववतु सह नौ भुनक्तु।
सह वीर्यं करवावहै तेजस्विनावधीतमस्तु मा विद्वि षा वहै॥
ॐ शान्तिःशान्तिःशान्तिः
 પછી પ્રવચન શરુ થઈ જાય, ૮-૩૦ વાગે પુરુ.
સ્વામીજીને જોયા ત્યારથી મારા માનસપટ પર તેઓશ્રીની જીવંત આકૃતિ અંકીત થઈ. હું રોજ સવારે નિત્યક્રમ પતાવી આંખો બંધ કરી મનમાં ત્રણ શ્લોક બોલી કોલેજ જતી, આ ક્રમ આજે પણ ચાલુ છે.
ગુરુના પ્રભાવે મારામાં રહેલ સુશુપ્ત ધર્મના સંસ્કાર જાગૃત થયા.
ડો ઇન્દુબહેન શાહ.

તારલા મળ્યા (કાવ્ય)

ઘોર અંધારી રાત્રીએ એકલો અટુલો
બાળ એક તારલા પકડવા દોડ્યો
વેરાન વગડામાં નથી કોઈ પિછાણ
મનમાં એક જ તમન્ના ને વિચાર
ટમટમતા તારલાને અજવાળે
મારગ કરતો આગળ ધપે
આગળ પાછળ નું નહીં ભાન
કુદકા મારે ઊંચે અડવાને આભ
બાગના ગમતા ફૂલો તોડ્યા તેણે
એમ આભના તારલા તોડવા એને
પરોઢના મૃદુ આભાએ જુએ
ઝગમગતા ઝાકળ બુંદ પુષ્પે
હરખાય તારલા માળ્યા મને

લોહીની સગાઈ

પોતાને જે સમજી નથી શક્યા
બીજાને એ શું સમજી શકવાના?

અહીથી તહી નીત નવી પિછાણ શોધે
નહીં મળે પોતાનું લોહી ક્યાંય જગતમાં

બીજાને જાણવામાં વિતી જિંદગી
ખુદનાને  ના જાણી શક્યા

અહંકાર ટકરાયા કરશે તેથી શું?
તૂટશે નહીં લાગણીના તાણાવાણા

ડાંગે માર્યા પાણી કદી ન થાય જુદા
લોહીની સગાઈ હૈયેથી છૂટી ન પડે

સંપત્તિના જોરે ખરીદાશે ઘણું
નહી ખરીદાય પ્રેમ લાગણી સાચા

અંતકાળે લોહીની સગાઈ યાદ કરતા
ભેટ્યા  વહી લોહીની સગાઈ અશ્રુધારે

 

હાઇકુ (સગા-સંબંધી)

આંસુ જોયાને
સગા સંબંધી ગયા
ક્યાંક છૂપાય

મિત્રોના ખભે
હ્રદય  ઠાલવયું
થયું હલકું

સગા ભીડમાં
બુધ્ધિ કહે નહી જા
હૈયું ન માને

મદદ કરી
પ્રસંગ સાચવ્યો
આબરૂ રાખી